Poetycka tanatosonika Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939–1945 Wieliczka

"Tanatosoniką" nazwał J. Martin Daughtry "ekstremalną fuzję przemocy i dźwięków". Ten neologizm, utworzony od greckiego thanatos ("śmierć") i łacińskiego sonus ("dźwięk"), służy jako określenie dla wyjątkowo głośnych hałasów militarnych i zwraca uwagę na ich brutalne oddziaływanie na słuchaczy. W okresie II wojny światowej tego rodzaju skrajne doświadczenia wielokrotnie stawały się udziałem obywateli polskich - cywilów w bombardowanych miastach, żołnierzy krajowych i zagranicznych frontów, członków ruchu oporu czy więźniów, którzy nasłuchiwali bliskich egzekucji. Część "świadków nausznych" starała się przenieść swoje przeżycia i wygasłe już złowrogie wibracje na wiersze-dokumenty. Utwory te składają się na bogate i niejednorodne archiwum, obszernie analizowane przez autorkę monografii. Każe ono myśleć o współsłuchaniu tanatosoniki przez osoby funkcjonujące w latach wojny na odmienne sposoby, w tym ofiary i świadków Zagłady. Monografia Dobrawy Lisak-Gębali jest na polskim rynku wydawnictw akademickich książką wyjątkową - pierwszą tak obszerną rozprawą poświęconą akustycznemu doświadczeniu wojny ujętemu w ramy ekspresji poetyckiej i to taką, która z analiz tego, co audialne, nie czyni dodatku do badania poetyki wierszy, lecz konsekwentnie sytuuje je w centrum badawczego zainteresowania. Jest to książka par excellence interdyscyplinarna, zajmująca z powodzeniem miejsce wśród studiów literaturoznawczych oraz pośród kulturoznawczych opracowań z zakresu sound studies. prof. dr hab. Dariusz Brzostek Dobrawa Lisak-Gębala - pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym ukończyła studia kulturoznawcze i polonistyczne. Autorka książek Ultraliteratura (2014) i Wizualne odskocznie (2016). Publikowała między innymi w "Holocaust and Genocide Studies", "Orbis Litterarum", "Tekstach Drugich", "Pamiętniku Literackim" i "Przestrzeniach Teorii". Zajmuje się badaniem literatury polskiej XX i XXI wieku oraz intermedialności. Spis treści: Wykaz skrótów Część I. Wprowadzenie Rozdział 1. Poetycka tanatosonika. O metodzie badawczej Rozdział 2. Wiersze-dokumenty z lat 1939–1945 Rozdział 3. Układ książki Część II. Na linii strzału Dział I. Wrześniowe ogłuszenie Rozdział 1. Wybuch wojny jako zranienie percepcji audialnej Rozdział 2. Polskie miasta w ogniu Rozdział 3. Świadectwa kombatantów kampanii wrześniowej Rozdział 4. Pojemniki na huk Dział II. Zagraniczne fronty Rozdział 1. Praktyki audytywne „żołnierzy tułaczy” Rozdział 2. Francja 1940 Rozdział 3. Bitwa o Anglię 1940 Rozdział 4. Tobruk 1941 Rozdział 5. Bitwy na terytorium ZSRR Rozdział 6. W Armii Andersa 1942–1944 Dział III. Zbrojny opór w okupowanym kraju Rozdział 1. Dziurawienie narzuconej ciszy Rozdział 2. W ojczystym pejzażu, we wnętrzu machiny wojennej Rozdział 3. Żydowskie „Westerplatte” Rozdział 4. Powstanie warszawskie Podsumowanie części II: f f f… Część III. Zza murów, zza drutów, zza krat Rozdział 1. Czekając na salwę Rozdział 2. Cywilne nasłuchiwanie bliskiej tanatosoniki Rozdział 3. Świadectwa więzienne i obozowe Część IV. Zakończenie Rozdział 1. Konkluzje… i rekonfiguracje Rozdział 2. Syreny – alternatywna opowieść o słuchaniu wojny Rozdział 3. Tanatosoniczne echa. Epilog Poetical Th anatosonics: Sounds of Armed Violence in Poems from 1939 to 1945 (summary) Bibliografia Indeks nazwisk i pseudonimów Indeks nazwisk autorów poezji wojennej oraz incipitów i tytułów wierszy