zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945 (E-book) Wadowice

Książka jest efektem kilkuletniej pracy członków i współpracowników warszawskiego Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Na tom składają się oryginalne studia poświęcone mniej znanym aspektom dramatu Żydów ukrywających się na wsi w trzeciej, ostatniej fazie Zagłady. Dramat ten rozgrywał się na ziemiach polskich w latach 19421945, kiedy to dziesiątki tysięcy żydowskich niedobitków, którym udało się uniknąć śmierci w okresie likwidacji gett i masowych wywózek do obozów śmierci, szukały ratunku pomiędzy Polakami. Autorzy zarysowują krajobraz badawczy stosunków polsko-żydowskich na wsi polskiej w okresie po eksterminacji. Poddają analizie chłopską mentalność w kategoriach antropologicznych, starając się odtworzyć ówczesny wizerunek społeczny wsi. W części artykułów przedstawiają perspektywę ogólną: strukturę i zakres władzy Niemców nad wsią, rolę władzy lokalnej i policji granatowej czy nastawienie organizacji podziemnych do żydowskich rozbitków, w innych proponują bardziej szczegółowe studia dotyczące zachowanych akt gminy Wawrzeńczyce czy okupacyjnych dziejów okolic Łukowa. W kolejnych tekstach podejmują tematy takie jak z jednej strony pomoc Żydom na wsi, z drugiej zaś ich wydawanie i mordowanie przez chłopów, a także postawy Polaków oskarżonych po wojnie o współudział w wydawaniu i mordowaniu Żydów. Książka oparta jest na mało znanych i dotychczas niewykorzystywanych materiałach z archiwów polskich, niemieckich i izraelskich "Co do Żydów, stoimy na stanowisku, że jest ich w Polsce za dużo. Wiele zagadnień naszego życia gospodarczego, politycznego, kulturalnego nie może być pomyślnie rozwiązane dlatego, że ciąży na nas ogromna masa żydowska. Ostatnie doświadczenia przekonały nas, że masa ta jest nam wroga, a w najlepszym razie obojętna. Choć dalecy jesteśmy od tego, aby stosować okrutne metody niemieckie, to jednak stoimy na stanowisku, że przerost udziału Żydów w naszym życiu musi być zlikwidowany." Dokument programowy Stronnictwa Ludowego Roch, Polityczny ustrój państwa. Uwagi ogólne, Przebudowa, czerwieclipiec 1942 Spis treści: Strona tytułowa Strona redakcyjna KRZYSZTOF PERSAK Wstęp WOJCIECH JÓZEF BURSZTA Struktury trwania. Kultura chłopska i jej determinanty Model Wzory kultury chłopskiej Obcy w kulturze chłopskiej Problem anomii DARIUSZ LIBIONKA Zagłada na wsi w optyce polskiej konspiracji (19421944) Wprowadzenie O kwestii żydowskiej z Zagładą w tle Zamglony obraz Zagłada na prowincji w centralnej i terenowej prasie AK Niepokojące zjawiska i ich interpretacje Jak było w Pińczowie Puzzle zawartość biuletynów wewnętrznych AK Ludowców spojrzenie na wiejską kolaborację Spóźniona kontrakcja Dylematy wokół pomocy Obraz represji za pomoc niesioną Żydom Piętno bandytów Zakończenie JAN GRABOWSKI Społeczność wiejska, policja granatowa i ukrywający się Żydzi: powiat Dąbrowa Tarnowska 19421945 Polska policja granatowa DAGMARA SWAŁTEK Życie i zagłada Żydów z Wawrzeńczyc w świetle akt gminnych Żydzi w gminie Wawrzeńczyce Życie codzienne Propaganda Wysiedlenie Ukrywanie się Majątek żydowski Podsumowanie Aneks ZUZANNA SCHNEPF-KOŁACZ Pomoc Polaków dla Żydów na wsi w czasie okupacji niemieckiej. Próba opisu na przykładzie Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Historie Sprawiedliwych jako źródło do badań nad pomocą Relacje między ratującymi a ratowanymi Mapa pomocy Sprawiedliwi Sprawiedliwi i ich otoczenie Zagrożenia Ratowani Żydzi Opłaty za pomoc Długość, forma pomocy Podsumowanie BARBARA ENGELKING Po zamordowaniu udaliśmy się do domu. Wydawanie i mordowanie Żydów na wsi polskiej w latach 19421945 Wydawanie Żydów Mordowanie ALINA SKIBIŃSKA Dostał 10 lat, ale za co?. Analiza motywacji sprawców zbrodni na Żydach na wsi kieleckiej w latach 19421944 Wprowadzenie Temat Źródła i metoda Protokoły zeznań jako źródło historyczne Miejsce, czas, ofiary i sprawcy zbrodni Oskarżeni sołtysi, wójtowie, komendanci straży pożarnych, leśniczy i gajowi Oskarżeni chłopi Oskarżeni granatowi policjanci Oskarżeni partyzanci Zakończenie Aneks Prawdopodobny przebieg wydarzeń zrekonstruowany na podstawie wszystkich akt danej sprawy karnej JACEK LEOCIAK Ścieżka losu. O pewnym literackim świadectwie wędrówki w poszukiwaniu ratunku BARBARA ENGELKING, JAN GRABOWSKI Zakończenie Wykaz skrótów Przypisy Bibliografia Noty o autorach Kolofon