Fizjologia małżeństwa Środa Śląska

Utwór stanowi wgląd w życie małżeńskie, aż po najbardziej intymne szczegóły. Całość utworu dzieli się na trzy części. Pierwsza zawiera „Uwagi ogólne”, druga „Środki obrony wewnątrz i zewnątrz”, trzecia mówi „O wojnie domowej między małżonkami”. Sześć początkowych rozdziałów tego „brewiarza makiawelizmu małżeńskiego” przedstawia stan małżeństwa francuskich warstw ludzi bogatych i proponuje serię reform mających poprawić pozycję małżeńską kobiet, a jednocześnie przeszkodzić im zdradzać mężów. Poczynając od rozdziału siódmego mąż zostaje zepchnięty do defensywy, na pozycję osoby, której szczęście małżeńskie zostaje zagrożone. W rozdziale ósmym autor wskazuje symptomy, po których mąż może rozpoznać zapowiedź kryzysu małżeńskiego oraz moment, w którym kobieta zaczyna myśleć o zdradzie. Kończący część pierwszą rozdział dziewiąty książki „ Fizjologia małżeństwa ” przedstawia historię małżeństwa we Francji i powtarza propozycje autora mające służyć naprawie małżeństwa. Część druga stanowi kodyfikację środków ostrożności, które powinien podjąć roztropny mąż, aby swą małżonkę zachować dla siebie. W części trzeciej autor maluje klęskę męża, który jest niezdolny do przewidzenia nadchodzącej zdrady i przyprawienia mu rogów.