Zagrożenia bezpoeczeństwa kulturowego Warmii w XXI - Robert Boroch Sosnowiec

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA KULTUROWEGO WARMII W XXI WIEKU Autor: Robert Boroch Wydawnictwo: Towarzystwo Wiedzy Obronnej Wydanie: 2025 Ilość stron: 248 Format: 150 x 235 mm Oprawa: miękka Numer ISBN: 978-83-68170-78-8 Niniejsza książka adresowana jest do Czytelników zainteresowanych bezpieczeństwem kulturowym, strategiami walki hybrydowej czy antropologią wojskową w ogóle. W pracy zaprezentowane zostały wyniki badań terenowych poświęconych bezpieczeństwu kulturowemu Warmii w Obszarze Operacyjnym 6: Kultura, w obrębie którego przeprowadzane są operacje o charakterze wojskowym i niewojskowym. Poruszone tu zagadnienia z zakresu antropologii wojskowej, tj. agresji antropologicznej, obrony antropologicznej, szpiegostwa antropologicznego czy infiltracji antropologicznej, stanowią podstawę działań Federacji Rosyjskiej na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego w ramach Specjalnych Operacji Społeczno-Kulturowych, z którymi do czynienia mamy już od roku 2015. Działalność antropologów wojskowych przeciwnika opiera się nie tylko na pozyskiwaniu informacji w zakresie infrastruktury krytycznej czy strategii rozwojowych poszczególnych gmin, ale także na osobowej identyfikacji lokalnych liderów w celu budowania zaplecza ideologicznego w instytucjach państwowych oraz prywatnych. Dlatego właśnie praca niniejsza porusza zagadnienia niezwykle istotne i aktualne. Opiera się na bogatych podstawach teoretycznych, jak i wynikach badań terenowych, przeprowadzonych w latach 2015–2021 w miastach: Barczewo, Biskupiec, Bisztynek, Braniewo, Dobre Miasto, Frombork, Jeziorany, Lidzbark Warmiński, Olsztyn, Reszel oraz wsiach: Bezławki (Mazury), Biesowo, Czerwonka, Łężany, Radostowo, Św. Lipka, Węgój. Robert Boroch – doktor nauk społecznych oraz doktor nauk humanistycznych. Adiunkt w Instytucie Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Wydziału Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracownik Wydziału Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Sztuki Wojennej. Ekspert w obszarze antropologii wojskowej oraz bezpieczeństwa kulturowego. Spis treści Wstęp..........................................................................................................................................7 Rozdział I ZARYS PROBLEMATYKI BEZPIECZEŃSTWA KULTUROWEGO 1.1. Wprowadzenie................................................................................................................12 1.2. Znaczenie badań w obszarze bezpieczeństwa kulturowego.................................22 1.3. Kultura w systemie bezpieczeństwa narodowego....................................................27 1.4. Definicja kultury w aspekcie bezpieczeństwa kulturowego....................................31 1.5. Społeczne kategorie bezpieczeństwa kulturowego – ważniejsze przykłady.......36 1.5.1. Środowisko społeczno-kulturowe........................................................................36 1.5.2. Pogranicze..............................................................................................................37 1.5.3. Tożsamość – narodowość – etniczność.............................................................42 1.5.4. Kapitał grupy społecznej......................................................................................48 1.6. Antropologiczne kategorie bezpieczeństwa kulturowego – ważniejsze przykłady...............................................................................................49 1.6.1. Agresja antropologiczna........................................................................................49 1.6.2. Obrona antropologiczna........................................................................................51 1.6.3. Szpiegostwo antropologiczne..............................................................................52 Rozdział II KSZTAŁTOWANIE SIĘ STRUKTUR SPOŁECZNYCH WARMII 2.1. Wprowadzenie...............................................................................................................55 2.2. Warmia w latach 1945–2020......................................................................................56 2.2. „Święta Warmia” jako wspólnota kulturowo-religijna..............................................60 2.3. Strategiczne znaczenie Prus Wschodnich...............................................................62 2.4. Naturalizacja kulturowa Warmii – strategia PRL-owska..........................................64 2.5. Antropologia stosowana w stronę antropologii wojskowej.....................................74 2.5.1. Naturalizacja kulturowa Warmii – przykłady empiryczne.................................80 2.5.2. Zacieranie kultury materialnej..............................................................................81 2.5.3. Nasycenie przestrzeni społecznej artefaktami symbolicznymi......................86 Rozdział III ZAŁOŻENIA BADAWCZE i METODOLOGIA BADAŃ 3.1. Wprowadzenie...............................................................................................................91 3.2. Przedmiot badań..........................................................................................................92 3.3. Cel badań.....................................................................................................................93 3.4. Założenia badawcze...................................................................................................94 3.5. Metody, techniki i narzędzia badawcze...................................................................102 3.5.1. Historia mówiona..................................................................................................102 3.5.2. Analiza jakościowa danych................................................................................105 3.5.3. Formalna Analiza Konceptualna........................................................................106 3.6. Ankiety z pytaniami otwartymi..................................................................................108 3.7. Charakterystyka badań..............................................................................................109 3.7.1. Struktura płci.........................................................................................................109 3.7.2. Struktura wiekowa...............................................................................................109 3.7.3. Struktura wykształcenia.......................................................................................110 3.7.4. Miejsce zamieszkania............................................................................................111 Rozdział IV ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA KULTUROWEGO WARMII W ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH 4.1. Wprowadzenie..............................................................................................................112 4.2. Zagrożenia wewnętrzne – wyniki badań (wybrane przykłady).............................112 4.2.1. Dobre Miasto – murale i tablice informacyjne....................................................113 4.2.2. Lidzbark Warmiński – nazewnictwo ulic............................................................115 4.2.3. Barczewo – nieostrość semantyczna tablic pamiątkowych............................117 4.2.4. Reszel, Biskupiec, Frombork – zastępowanie faktów historycznych narracją zideologizowaną...................................................................................119 4.2.5. Postrzeganie kultury regionalnej.......................................................................128 4.2.6. Podsumowanie i prognozy.................................................................................136 4.3. Zagrożenia zewnętrzne – wyniki badań (wybrane przykłady).............................147 4.3.1. Granica – pogranicze – wymiar prawno-społeczny w kontekście geograficznym......................................................................................................147 4.3.2. Kontakty językowe..............................................................................................152 4.3.3. „Kultura granicy” – dwie strony medalu............................................................155 4.3.4. „Wojna pomnikowa” – wojna propagandowa...................................................158 4.3.5. Podsumowanie i prognozy.................................................................................167 4.4. Potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa kulturowego Warmii.............................174 Rozdział V ANTROPOLOGICZNA KONCEPCJA MODELU BEZPIECZEŃSTWA KULTUROWEGO WARMII 5.1. Wprowadzenie.............................................................................................................189 5.2. Antropologia jako narzędzie badawcze w naukach o bezpieczeństwie..............190 5.3. Propozycja antropologicznego modelu bezpieczeństwa kulturowego Warmii..195 5.3.1. Struktura organizacyjna antropologicznego zespołu badawczego...............195 5.3.2. Zadania operacyjne.............................................................................................196 5.3.3. Szpiegostwo i kontrwywiad antropologiczny..................................................198 5.4. Monitorowanie poziomu bezpieczeństwa kulturowego Warmii...........................210 Zakończenie...........................................................................................................................215 Spis tabel................................................................................................................................219 Spis rysunków.......................................................................................................................220 Spis fotografii..........................................................................................................................221 Bibliografia.............................................................................................................................226 Aneks......................................................................................................................................244