Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych Rydułtowy

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych [PRODUCENT] Autorka: Agnieszka Szpak Rok wydania: 2025 Liczba stron: 435 Okładka: miękka Format: 15,8 cm x 22,5 cm Podręcznik przedstawia podstawowe i najważniejsze zagadnienia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, uwzględniając jego rozwój historyczny, zasady, normy oraz mechanizmy wdrażania. Omówiono w nim kluczowe zagadnienia, takie jak ochrona ofiar konfliktów, status i traktowanie jeńców wojennych, ochrona osób cywilnych, dóbr kultury i środowiska naturalnego, a także ograniczenia w stosowaniu metod i środków walki. Autorka szczegółowo prezentuje również specyfikę konfliktów niemiędzynarodowych, udział dzieci w wojnach oraz mechanizmy odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne. Ważną część książki stanowi analiza powiązań między prawami człowieka a prawem humanitarnym. Praca opiera się na przepisach międzynarodowych konwencji, orzecznictwie sądów międzynarodowych oraz studiach przypadków, takich jak zatrzymani w Guantanamo czy wojna w Ukrainie, ukazując aktualność i wyzwania w stosowaniu międzynarodowego prawa humanitarnego.(opis wydawcy) Spis treści: Wstęp / 15 Rozdział I. Rozwój historyczny międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 17 Prawo do użycia siły (ius ad bellum) / 17 Kształtowanie się zwyczajowego międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 21 Pierwsze próby kodyfikacji / 23 Konferencja pokojowa w Hadze w 1907 roku i okres międzywojenny / 26 Konwencje genewskie o ochronie ofiar wojny z 1949 roku i Protokoły dodatkowe z 1977 roku / 27 Kodyfikacja i rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych po 1977 roku / 29 Wybrana literatura do rozdziału I / 31 Rozdział II. Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych – pojęcie, cel i podstawowe zasady / 33 Pojęcie i cel międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 33 Źródła międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 34 Zakres zastosowania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych – pojęcie konfliktu zbrojnego / 39 Podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 45 4.1. Zasada rozróżnienia / 48 4.2. Zasada humanitarnego traktowania / 51 4.3. Zasada konieczności wojskowej / 53 4.4. Zasada proporcjonalności / 57 Wybrana literatura do rozdziału II / 61 Rozdział III. Ochrona rannych, chorych i rozbitków w międzynarodowym konflikcie zbrojnym / 67 Poszanowanie i ochrona / 67 Wyszukiwanie i zbieranie rannych oraz postępowanie ze zwłokami / 70 Szpitale, inne formacje sanitarne i statki szpitalne / 74 Personel medyczny i duchowny / 78 Budynki i wyposażenie szpitali i innych formacji / 84 Transporty sanitarne / 85 Strefy i miejscowości sanitarne oraz miejscowości niebronione i strefy zdemilitaryzowane / 88 Znak rozpoznawczy i zasady jego użycia / 92 Wybrana literatura do rozdziału III / 98 Rozdział IV. Status jeńca wojennego / 101 1. III Konwencja genewska z 1949 roku i I Protokół dodatkowy z 1977 roku / 101 1.1. III Konwencja genewska / 101 2. I Protokół dodatkowy / 107 Status jeńca wojennego w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Karnego ds. Zbrodni w b. Jugosławii / 112 Przykład zatrzymanych w Guantanamo Bay / 114 3.1. Stan faktyczny / 114 3.2. Zatrzymani w Guantanamo – jeńcy wojenni? / 118 Wybrana literatura do rozdziału IV / 128 Rozdział V. Traktowanie jeńców wojennych / 131 Ogólna ochrona jeńców wojennych / 131 Ewakuacja ze strefy walk i przeniesienia jeńców wojennych po ich przybyciu do obozu / 135 Przesłuchanie / 138 Pomieszczenia, wyżywienie i odzież jeńców wojennych / 140 Higiena i opieka lekarska / 142 Religia, zajęcia intelektualne i fizyczne / 144 Dyscyplina / 145 Praca jeńców wojennych / 146 Zasoby pieniężne jeńców wojennych / 150 Stosunki jeńców wojennych ze światem zewnętrznym / 152 Stosunki jeńców wojennych z władzami / 155 11.1. Skargi jeńców wojennych na warunki ich życia w niewoli /155 11.2. Przedstawiciele jeńców wojennych / 156 12. Sankcje karne i dyscyplinarne (postanowienia wspólne) / 159 13. Sankcje dyscyplinarne / 162 14. Postępowanie sądowe / 166 15. Zakończenie niewoli / 170 15.1. Bezpośrednia repatriacja i leczenie szpitalne w kraju neutralnym (w trakcie działań wojennych) / 170 15.2. Zwolnienie i repatriacja jeńców wojennych po zakończeniu działań wojennych / 174 16. Centralne i Krajowe Biuro Informacji o jeńcach wojennych / 175 17. Zgony jeńców wojennych / 176 18. Jeńcy wojenni i rosyjska agresja na Ukrainę – przykład naruszania i przestrzegania standardów traktowania jeńców wojennych / 178 18.1. Rosyjscy jeńcy wojenni pod kontrolą Ukrainy / 178 18.2. Ukraińscy jeńcy wojenni pod kontrolą Rosji / 182 18.3. Przykład wykorzystania dronów w procesie poddania się żołnierzy rosyjskich / 184 Wybrana literatura do rozdziału V / 188 Rozdział VI. Status i traktowanie osób cywilnych / 193 Status osób cywilnych zgodnie z IV Konwencją genewską i I Protokołem dodatkowym / 193 Status osoby cywilnej w orzecznictwie Międzynarodowego TrybunałuKarnego ds. Zbrodni w b. Jugosławii / 195 Bezpośredni udział osób cywilnych w działaniach zbrojnych / 198 Traktowanie osób cywilnych / 202 4.1. Zasada ochrony osób cywilnych / 202 4.2. Czasowy zakres zastosowania IV Konwencji genewskiej / 204 4.3. Ogólna ochrona ludności przed niektórymi skutkami wojny / 206 4.4. Postanowienia IV Konwencji genewskiej wspólne dla terytoriów stron w konflikcie i terytoriów okupowanych / 211 4.5. Cudzoziemcy – osoby chronione na terytorium jednej ze stron w konflikcie / 213 4.6. Terytoria okupowane – uregulowania IV Konwencji genewskiej oraz IV Konwencji haskiej / 216 4.7. Zasady traktowania internowanych osób cywilnych / 227 4.8. Obrona cywilna i jej rola / 230 Wybrana literatura do rozdziału VI / 234 Rozdział VII. Cele wojskowe i dobra cywilne / 237 Definicja celu wojskowego i obiektu cywilnego / 237 Cele wojskowe z natury / 239 Cele wojskowe ze względu na przeznaczenie / 239 Cele wojskowe ze względu na użycie / 240 Cele wojskowe ze względu na rozmieszczenie / 240 Kontrowersyjne i szczególne przypadki / 241 6.1. Mosty / 241 6.2. Wycofujące się siły zbrojne / 241 6.3. Policja / 242 6.4. Systemy podwójnego użycia, np. zapewniający elektryczność dla wojska i ludności cywilnej / 242 6.5. Cywilne stacje telewizyjne i radiowe / 242 6.6. Siedziby rządowe / 243 6.7. Głowa państwa / 243 6.8. Fabryki produkujące broń, w których pracują osoby cywilne / 243 6.9. Ludzkie (żywe) tarcze / 244 Wybrana literatura do rozdziału VII / 246 Rozdział VIII. Metody i środki prowadzenia działań zbrojnych / 247 1. Podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych dotyczące ograniczenia metod i środków walki / 247 1.1. Zakaz powodowania niepotrzebnego cierpienia i nadmiernego okrucieństwa / 247 1.2. Zasada rozróżniania / 248 3. Zasady prowadzenia działań zbrojnych / 249 Umowy i inne akty międzynarodowe odnoszące się do metod i środków walki / 250 Ograniczenia dotyczące środków walki / 253 3.1. Rodzaje broni i amunicji zakazane w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego / 253 3.2. Ograniczenia w używaniu broni dozwolonej / 262 3.3. Zakazy i ograniczenia dotyczące metod prowadzenia działań zbrojnych / 269 4. Prawne aspekty wojny morskiej – metody i środki walki / 280 5. Zbrodnie wojenne dotyczące zakazanych metod i środków walki – Statut MTK / 286 Wybrana literatura do rozdziału VIII / 287 Rozdział IX. Konflikty zbrojne o charakterze niemiędzynarodowym / 291 Wspólny artykuł 3 / 291 II Protokół dodatkowy z 1977 roku / 293 2.1. Materialny zakres zastosowania / 293 2.2. Osobowy zakres zastosowania i humanitarne traktowanie / 294 2.3. Traktowanie osób pozbawionych wolności / 295 2.4. Gwarancje sprawiedliwego procesu / 297 2.5. Ranni, chorzy i rozbitkowie oraz ochrona personelu medycznego i duchownego / 298 2.6. Ochrona medycznych formacji (szpitali) i środków transportu oraz znak rozpoznawczy / 299 2.7. Poszukiwania / 300 2.8. Ochrona ludności cywilnej i dóbr cywilnych / 300 3. Inne akty prawne mające zastosowanie do niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych / 302 4. Erozja podziału na międzynarodowe i niemiędzynarodowe konflikty zbrojne / 303 5. Studium MKCK na temat zwyczajowego międzynarodowego prawa humanitarnego / 305 Wybrana literatura do rozdziału IX / 307 Rozdział X. Udział dzieci w konfliktach zbrojnych / 309 Zakaz bezpośredniego udziału dzieci w konfliktach zbrojnych / 309 Status prawny tzw. dzieci-żołnierzy / 313 Ewakuacja dzieci / 316 Orzeczenie MTK w sprawie Lubangi / 317 Paryskie zasady i wytyczne dotyczące dzieci związanych z siłami zbrojnymi lub grupami zbrojnymi z 2007 roku / 319 Wybrana literatura do rozdziału X / 321 Rozdział XI. Ochrona dóbr kultury w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 323 Zasada ogólna / 323 Podstawowe akty prawnomiędzynarodowe dotyczące ochrony dóbr kultury / 323 Regulamin haski i IX Konwencja haska z 1907 roku / 324 Konwencja haska z 1954 roku / 325 4.1. Pojęcie dóbr kulturalnych / 325 4.2. Ochrona dóbr kulturalnych w rozumieniu Konwencji haskiej / 326 5. Międzynarodowy znak ochrony dóbr kulturalnych / 327 6. Ochrona specjalna dóbr kulturalnych / 329 7. Ochrona wzmocniona – II Protokół do Konwencji haskiej / 331 8. I Protokół do Konwencji haskiej z 1954 roku / 334 9. I Protokół dodatkowy z 1977 roku / 334 10. II Protokół dodatkowy z 1977 roku / 335 11. Odpowiedzialność karna za naruszenia ochrony dóbr kultury / 336 Wybrana literatura do rozdziału XI / 338 Rozdział XII. Ochrona środowiska naturalnego w czasie konfliktu zbrojnego / 341 Zasada ogólna / 341 ENMOD / 342 I Protokół dodatkowy z 1977 roku / 344 Różnice między ENMOD a I Protokołem dodatkowym / 345 Inne ważne instrumenty prawnomiędzynarodowe / 346 Niemiędzynarodowe konflikty zbrojne / 347 Kazus Iraku – niszczenie szybów naftowych w Kuwejcie (1990–1991) / 350 Wybrana literatura do rozdziału XII / 351 Rozdział XIII. Neutralność w międzynarodowym konflikcie zbrojnym / 353 Konwencje haskie V i XIII / 354 Neutralność wojenna a Karta Narodów Zjednoczonych / 360 Neutralność a agresja Rosji na Ukrainę / 362 Wybrana literatura do rozdziału XIII / 364 Rozdział XIV. Mechanizmy wdrażania i kontroli przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 367 Wprowadzenie / 367 Poszczególne środki kontroli przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 369 2.1. Mocarstwa opiekuńcze / 369 2.2. Działalność substytutów (MKCK i innych bezstronnych organizacji humanitarnych) / 374 2.3. Międzynarodowa Komisja dla Ustalania Faktów (MKUF) / 378 2.4. Śledztwo / 381 2.5. Doradcy prawni w siłach zbrojnych / 382 2.6. Współpraca z ONZ / 383 2.7. Upowszechnianie międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych / 385 Wybrana literatura do rozdziału XIV / 387 Rozdział XV. Odpowiedzialność karna za zbrodnie międzynarodowe / 391 Konwencje genewskie i Protokoły dodatkowe do nich / 391 Konwencje haskie / 393 Traktat wersalski i „farsa lipska” / 394 II wojna światowa oraz procesy norymberski i tokijski / 395 Międzynarodowe trybunały karne ad hoc – MTKJ i MTKR / 399 Międzynarodowy Trybunał Karny / 403 Trybunały mieszane / 412 Karanie sprawców zbrodni wojennych popełnianych podczas niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych / 414 Wybrana literatura do rozdziału XV / 416 Rozdział XVI. Powiązanie pomiędzy prawem międzynarodowym praw człowieka a międzynarodowym prawem humanitarnym konfliktów zbrojnych / 423 Różnice między prawami człowieka a międzynarodowym prawem humanitarnym konfliktów zbrojnych / 423 Podobieństwa między prawami człowieka a międzynarodowym prawem humanitarnym konfliktów zbrojnych / 424 Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ – lata 60. i 70. XX wieku / 424 Orzecznictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości / 426 Mechanizm derogacji z konwencji praw człowieka / 427 Wybrana literatura do rozdziału XVI / 428 Aneks – wykaz aktów prawnych w kolejności chronologicznej / 431