Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej Reda

Tytuł Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej Autor Agnieszka Sołtys Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-264-9891-6 Seria Monografie Rok wydania 2015 Liczba stron 776 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów……………………………………………………………………………… Część I. Założenia metodologiczne………………………………………………… Część II. Zagadnienia wstępne……………………………………………………… Rozdział 1. Wykładnia prawa krajowego w zgodzie z konstytucją…………………… Rozdział 2. Wykładnia prawa krajowego w zgodzie z prawem międzynarodowym.. Rozdział 3. Wykładnia prawa unijnego w zgodzie z prawem pierwotnym oraz z prawem międzynarodowym………………………………………… Rozdział 4. Obowiązek wykładni zgodnej – zarys koncepcji………………………… Część III. Obowiązek wykładni zgodnej a zasada efektywności prawa unijnego… Rozdział 1. Zasada efektywności w prawie UE………………………………………… 1.1 Pojęcie (zasady) efektywności…..…………………………………… 1.2 Środki służące realizacji zasady efektywności……………………….. 1.3 Podsumowanie……………………………………………………….. Rozdział 2. Obowiązek wykładni zgodnej w kontekście instrumentów powoływania prawa unijnego przed organami krajowymi……………… 2.1 Wprowadzenie…………………………………………………………… 2.2 Modele powoływania (stosowania) prawa unijnego prezentowane w doktrynie……………………………………………………………………... 2.3 Obowiązek wykładni zgodnej a inne instrumenty powoływania prawa unijnego w orzecznictwie TS………………………………………………… 2.4 Podsumowanie………………………………………………………….. Rozdział 3. Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument realizacji zasady efektywnej ochrony sądowej……………………………………………… 3.1 Wprowadzenie………………………………………………………….. 3.2 Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument zapewniania skuteczności uprawnień unijnych na gruncie krajowych środków ochrony prawnej w orzecznictwie TS…..……………………………………………. 3.3 Wzorzec, przedmiot, treść i granice obowiązku wykładni zgodnej w kontekście realizacji zasady efektywnej ochrony sądowej…………………. 3.4 Obowiązek wykładni zgodnej a inne instrumenty zapewniania efektywnej ochrony prawnej uprawnień unijnych…………………………… 3.5 Podsumowanie…………………………………………………………. Część IV. Obowiązek wykładni zgodnej – elementy konstrukcji prawnej……….. Rozdział 1. Podstawy prawne i uzasadnienie obowiązku wykładni zgodnej………... 1.1 Podstawy prawne i uzasadnienie obowiązku wykładni zgodnej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości…………………………………. 1.2 Zasada lojalności / zasada efektywności (effet utile) i efektywnej ochrony sądowej…………………………………………………………….... 1.3 Artykuł 288 akapit 3 TFUE……………………………………………... 1.4 Zasada pierwszeństwa…………………………………………………... 1.5 Obowiązek wykładni zgodnej a ideologiczne założenia procesu integracji…………………………………………………………………... 1.6 Obowiązek wykładni zgodnej – obowiązek wynikający z prawa unijnego……………………………………………………………………... Rozdział 2. Adresaci obowiązku wykładni zgodnej i zakres ich związania…………. Rozdział 3. Zakres przedmiotowy obowiązku wykładni zgodnej……………………. 3.1 Zakres zastosowania prawa unijnego…………………………………… 3.2 Akty prawa krajowego stanowiące przedmiot wykładni zgodnej………. 3.3 Obowiązek wykładni zgodnej a umowy prawa prywatnego……………. Rozdział 4. Treść obowiązku wykładni zgodnej………………………………………. 4.1 Obowiązek wykładni prawa krajowego „w świetle treści i celu” prawa UE……………………………………………………………………. 4.2 Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem UE „tak dalece, jak jest to możliwe”……………………………………………. 4.2.1 Orzecznictwo TS……………………………………………… 4.2.1.1 Ogólne sformułowania dotyczące treści obowiązku wykładni zgodnej…………………………………………… 4.2.1.2 Konkretyzacja obowiązku wykładni zgodnej na gruncie poszczególnych spraw……………………………… 4.2.2 Poglądy doktryny……………………………………………... 4.3 Kwalifikacja (teoretyczno-)prawna obowiązku wykładni zgodnej……... 4.3.1 Kwalifikacja obowiązku wykładni zgodnej na płaszczyźnie normatywnej……………………………………………………….... 4.3.2 Kwalifikacja obowiązku wykładni zgodnej na płaszczyźnie teoretyczno-prawnej………………………………………………… 4.4 Model realizacji obowiązku wykładni zgodnej w procesie stosowania prawa……...………………………………………………………………… 4.5 Podsumowanie…………………………………………………………... Rozdział 5. Wzorce wykładni zgodnej…………………………………………………. 5.1 Uwagi wstępne………………………………………………………….. 5.1.1 Obowiązek wykładni zgodnej w odniesieniu do poszczególnych źródeł prawa UE – ewolucja orzecznictwa TS…… 5.1.2 Zmiany w systemie źródeł prawa UE po Traktacie z Lizbony a obowiązek wykładni zgodnej………………………………………. 5.2 Dyrektywy………………………………………………………………. 5.2.1 Wprowadzenie………………………………………………… 5.2.2 Obowiązek wykładni zgodnej jako remedium na brak bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw………………….. 5.2.2.1 Odrzucenie bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw w orzecznictwie TS……………………………….. 5.2.2.2 Sposoby niwelowania negatywnych skutków odrzucenia bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw………………………………………………...…... 5.2.2.3 Odrzucenie bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw w orzecznictwie TS – kontrowersje i próby konceptualizacji……………………………………………... 5.2.2.4 Obowiązek wykładni zgodnej jako remedium na brak bezpośredniego horyzontalnego skutku dyrektyw – kontrowersje…………………………………………… 5.2.2.5 Podsumowanie………………………………………. 5.2.3 Obowiązek wykładni zgodnej a pogarszanie sytuacji prawnej jednostki…………………………………………………………….. 5.2.3.1 Uwagi wprowadzające………………………………. 5.2.3.2 Pogarszanie sytuacji prawnej jednostki na skutek wykładni zgodnej w sprawach karnych……………………... 5.2.3.3 Pogarszanie sytuacji prawnej jednostki na skutek wykładni zgodnej w sprawach innych niż karne……………. 5.2.3.4. Pogarszanie sytuacji prawnej podmiotu prywatnego na skutek wykładni zgodnej powoływanej przez państwo….. 5.2.3.5 Podsumowanie………………………………………. 5.2.4 Obowiązek wykładni zgodnej a implementacja dyrektyw……. 5.2.4.1 Obowiązek wykładni zgodnej jako instrument realizacji „obowiązku rezultatu” z art. 288 akapit 3 TFUE… 5.2.4.2 Obowiązek wykładni zgodnej a wymogi prawidłowej implementacji dyrektyw……………………… 5.2.4.3 Podsumowanie………………………………………. 5.2.5 Obowiązek wykładni zgodnej przed upływem terminu transpozycji dyrektyw………………………………………………. 5.3 Traktaty stanowiące UE ..………………………………………………. 5.4 Zasady ogólne prawa unijnego………………………………………….. 5.4.1 Uwagi wprowadzające………………………………………… 5.4.2 Zasady ogólne prawa unijnego w porządku prawnym UE……. 5.4.3 Zasady ogólne prawa unijnego jako wzorzec wykładni zgodnej………………………………………………………………. 5.4.3.1 „Pośrednie” stosowanie zasad ogólnych prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej.…………………... 5.4.3.2 „Bezpośrednie” stosowanie zasad ogólnych prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej………………….. 5.4.4 Karta Praw Podstawowych i Protokół nr 30…………………... 5.4.5 Podsumowanie………………………………………………… 5.5 Umowy międzynarodowe……………………………………………….. 5.6 Rozporządzenia…………………………………………………………. 5.7 Niewiążące akty prawa unijnego………………………………… 5.7.1 Wprowadzenie………………………………………………. 5.7.2 Niewiążące akty prawa unijnego w porządku prawnym UE... 5.7.3 Niewiążące akty prawa unijnego jako wzorce wykładni zgodnej w orzecznictwie TS..……………………………………….. 5.7.4 Pośrednie i bezpośrednie stosowanie niewiążących aktów prawa unijnego jako wzorców wykładni zgodnej.………………….. 5.7.5 Rodzaje niewiążących aktów prawa unijnego, które mogą stanowić wzorzec wykładni zgodnej………………………………... 5.7.6 Znaczenie niewiążących aktów prawa unijnego w procesie interpretacji prawa krajowego………………………………………. 5.8 Pozostałe regulacje unijne………………………………………………. 5.8.1 Kryteria uznania normy prawa unijnego za wzorzec wykładni zgodnej……………………………………………………………… 5.8.2 Obowiązek wykładni zgodnej a regulacje WPZiB……………. 5.9 Sposoby sformułowania wzorca wykładni zgodnej…………………….. Rozdział 6. Granice wykładni zgodnej………………………………………………… 6.1 Wprowadzenie…………………………………………………………... 6.2 Ogólne zasady prawa unijnego………………………………………….. 6.3 Wykładnia contra legem………………………………………………… 6.3.1 Pojęcie granic wykładni……………………………………... 6.3.2 Treść obowiązku wykładni zgodnej a granice wykładni……. 6.3.3 Pojęcie granic wykładni w polskiej teorii prawa oraz praktyce orzeczniczej………………………………………………. 6.3.3.1 Pojęcie granic wykładni w polskiej teorii prawa……. 6.3.3.2 Pojęcie granic wykładni w polskiej praktyce orzeczniczej………………………………………………….. 6.3.4 Wykładnia contra legem jako kryterium wyznaczania granicy obowiązku wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem UE w polskim porządku prawnym………………………………………… 6.3.5 Językowa granica wykładni jako granica argumentacyjna…… 6.3.5.1 Filozoficzne założenia koncepcji językowej granicy wykładni……….………….…………………………………. 6.3.5.2 Wartości wyznaczające językową granicę wykładni.. 6.3.5.3 Wyznaczanie językowej granicy wykładni w drodze „ważenia wartości”..………………………………………… 6.3.5.4 Argumentacyjny charakter językowej granicy wykładni a obowiązek wykładni zgodnej…………………… 6.3.5.5 Argumentacyjny charakter językowej granicy wykładni, obowiązek wykładni zgodnej a 'pluralistyczne' koncepcje dotyczące relacji prawa unijnego i krajowego…… Rozdział 7. Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej……………...………… 7.1 Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej z punktu widzenia prawa unijnego……………………………………………………………… 7.1.1 Zaniechanie dokonania wykładni zgodnej przez organ krajowy a skarga w trybie art. 258 TFUE….………… 7.1.2 Zaniechanie dokonania wykładni zgodnej przez organ krajowy a odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu naruszenia prawa UE…………………………………………. 7.2 Skutki naruszenia obowiązku wykładni zgodnej z punktu widzenia prawa krajowego……………………………………………………………. Rozdział 8. Funkcje wykładni zgodnej………………………………………………… 8.1 Wprowadzenie…………………………………………………………... 8.2 Zapewnianie efektywności prawa unijnego……………………………. 8.3 Zap