Czarna kobieta na białym tle Dyptyk biograficzny (PDF) Ozimek

Saartjie Baartman i Waris Dirie to kobiety; mówiono o nich: czarne. Płeć i rasa stanowią wyznaczniki tożsamości tak oczywiste, że współczesnym krytykom kultury zdają się wręcz banalne. Wokół nich wciąż jednak osnuwają się ekspansywne koncepcje teoretyczne. Biorą one w posiadanie rzeczywiste jednostki; kształtują ich losy, ingerują w ciała. Wykorzystują je do własnych celów - naukowych, społecznych, politycznych, ekonomicznych, artystycznych, rozrywkowych... Dyptyk zestawiony z biografii Saartjie Baartman i Waris Dirie pokazuje, jak abstrakcyjne pojęcia i wyrafinowane teorie rozgrywane są w konkretnych okolicznościach, jak aktualizują się w ludzkim życiu, kształtując jego bieg. Przyjrzyjmy się częściom dyptyku, z których każda ma swój własny sens, ale ujęte razem dają się odczytać jako całkiem nowa opowieść. Przekazuje ona wiedzę antropologiczną - niekoniecznie bezpośrednio, niemniej jednak dobitnie. Spis treści: Otwarcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Część pierwsza Ucieleśnienie pewnej fantazji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Hotentocka skóra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Tworzenie Hotentotów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Język obrazowania – narzędzie kolonizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Nie tylko pośladki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Apokryf o życiu w Afryce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Scena w Londynie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 Sąd nad występem – sąd nad niewolnictwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Figura o kształcie łzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 Scena w Paryżu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 Między Orangutanem a Europejczykiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 Sinus pudoris. Wstyd ciała – bezwstyd wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 Nudité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .75 Fascynacja Cuviera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 Dzielenie ciała – tworzenie wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 Ekspozycja wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 Drugie życie Saartjie Baartman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Afrykańska kobieta i europejska prostytutka. Początek kariery teoretycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Sieci słów, pojęć, obrazów. Postęp teoretycznego uwikłania . . . . . . . . . . . . . 96 Anatomia ciała teoretycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Zanim stała się Czarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Graniczność dyskursywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Powrót do ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Pochówek ciała/ożywianie znaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .111 Utylizacja cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 Nicowanie historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .115 Krążenie znaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118 Niema bohaterka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Gest milczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Mimesis contra mimikra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Niemoc opowiadacza historii . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Część druga Czarne ciało w dzikim tańcu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 O sposobach posługiwania się ciałem i myślą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Krok żołnierza – chód modelki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 157 Zachodni strój – trauma i obnażenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Znak próby: wyznanie intymne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 162 Nomadyczność naznaczonego ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Ciało: materia wyrażania – wehikuł sensów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Odcinanie tego, co zbywa – rzeźbienie tego, co płaskie . . . . . . . .. . . . . . . 173 Tożsamość w garderobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Nudité 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Opowieści o ranie i bliźnie . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Projektowanie waginy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Zgrzyt w mechanizmie opresji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Uwięzione w języku i obrazie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Próba wyzwolenia . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Cudze oczy do patrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Czarno -biała retoryka .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Skóry i maski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Maska zmieniona na ubranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Zwodnicze opowieści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Miejsca dwuznaczne i rewiry porządku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Kolonizacja biografii – hybrydyzacja podmiotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Zamknięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Cytowana literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 227 Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235