Podstawy ekonomii Oświęcim

Nowe, zaktualizowane i rozszerzone wydanie cieszącego się od lat niesłabnącym zainteresowaniem podręcznika zawierającego prezentację podstawowych zagadnień współczesnej ekonomii, zarówno w skali makro, jak i mikro. Obok ujęć teoretycznych, odnoszących się do dorobku głównych nurtów teorii ekonomii, zawiera odwołania do rzeczywistości gospodarczej, zwłaszcza gospodarki polskiej okresu transformacji. W nowym wydaniu zostały zaktualizowane treści poszczególnych rozdziałów i zmieniony ich układ. Dodano także nowe rozdziały, w których m.in. omawiane są główne nurty ekonomii, zagadnienia związane z polityką pieniężną, integracją europejską i globalizacją. Do najważniejszych zalet podręcznika należą: - przystępny język wykładu, który pozwala zarówno studentom, jak i szerszemu kręgowi czytelników, na zrozumienie podstawowych problemów współczesnej ekonomii; - wykorzystywanie w minimalnym, niezbędnym stopniu ujęć algebraicznych; - liczne ilustracje ułatwiające zrozumienie trudniejszych problemów; - odniesienia do polskiej rzeczywistości gospodarczej, co zdecydowanie wyróżnia podręcznik na tle tłumaczonych opracowań zagranicznych autorów. Podręcznik może być wykorzystany przez studentów ekonomii i zarządzania, w zakresie przedmiotów: podstawy ekonomii, elementy ekonomii, mikroekonomia, makroekonomia, podstawy ekonomii społecznej, mikroekonomia i funkcjonowanie przedsiębiorstw. Zespół autorski tworzą pracownicy Uniwersytetu Łódzkiego, Politechniki Warszawskiej oraz Narodowego Banku Polskiego. Spis treści: Okładka Strona tytułowa Strona redakcyjna Spis treści Przedmowa do wydania czwartego Od Autorów Część I. Wprowadzenie do ekonomii 1. Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii 1.1. Czym się zajmuje ekonomia? 1.2. Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, czynniki produkcji 1.3. Proces gospodarowania, podmioty i decyzje gospodarcze 1.4. Własność 1.4.1. Pojęcie własności 1.4.2. Klasyfikacja własności 1.4.3. Własność w sensie prawnym i ekonomicznym 1.5. Ograniczoność zasobów, racjonalność gospodarowania i rachunek ekonomiczny 1.5.1. Granica możliwości produkcyjnych 1.5.2. Racjonalność gospodarowania i rachunek ekonomiczny 1.6. Metody badań ekonomicznych, kategorie i prawa ekonomiczne 1.7. Modele ekonomiczne 1.8. Ekonomia a inne nauki 2. Główne nurty ekonomii 2.1. Wstęp 2.2. Geneza ekonomii i różnorodność poglądów ekonomicznych 2.2.1. O nazwie ekonomia 2.2.2. Dlaczego ekonomiści mają tak często różne poglądy? 2.3. Ekonomia klasyczna i liberalizm 2.3.1. Podział pracy i wolność główne idee ojca ekonomii 2.3.2. Liberalne społeczeństwo Adama Smitha 2.3.3. Następcy Adama Smitha i główne idee ekonomii klasycznej 2.4. Socjalizm i idea centralnego planowania 2.4.1. Socjalizm jako doktryna przeciwstawna do liberalizmu 2.4.2. Karol Marks jako krytyk kapitalizmu i twórca strategii ruchu robotniczego 2.5. Rewolucja marginalna i ekonomia neoklasyczna 2.6. John M. Keynes i interwencjonizm państwowy 2.6.1. Teoria Keynesa jako odpowiedź na kryzys kapitalizmu 2.6.2. Uwaga Keynesa skoncentrowana na okresie krótkim i globalnym popycie 2.6.3. Krytyka oszczędzania 2.6.4. Argumenty za interwencjonizmem państwowym 2.6.5. Rozwój i znaczenie idei Keynesa 2.7. Milton Friedman i monetaryzm 2.7.1. Przyczyny odejścia od idei Keynesa 2.7.2. Znaczenie pieniądza, stabilnych cen i polityki pieniężnej 2.7.3. Naturalna stopa bezrobocia 2.8. Nowa ekonomia instytucjonalna 2.8.1. Na czym polega instytucjonalna perspektywa w badaniach ekonomicznych? 2.8.2. Ronald Coase: koszty transakcyjne i znaczenie prawa 2.8.3. Douglass North: instytucje i rozwój gospodarczy 2.9. Ekonomia behawioralna 2.9.1. Czy podmioty gospodarcze działają racjonalnie? 2.9.2. Ważniejsze odkrycia i wnioski 2.10. Podsumowanie 3. Systemy gospodarcze. Transformacja polskiej gospodarki 3.1. Wstęp 3.2. Charakterystyka dwóch systemów: rynkowego i nakazowo-rozdzielczego 3.2.1. Cechy systemu gospodarki rynkowej 3.2.2. Ewolucja systemu gospodarki rynkowej 3.2.3. System gospodarki nakazowo-rozdzielczej 3.2.4. Ewolucja systemu nakazowo-rozdzielczego 3.2.4.1. Jugosławia 3.2.4.2. Polska 3.3. Proces transformacji do gospodarki rynkowej w Polsce 3.4. Zakończenie Część II. Podstawy mikroekonomii 4. Podstawowe kategorie rynku 4.1. Definicje rynku i jego rodzaje 4.2. Rola rynku w gospodarce 4.3. Popyt, krzywa popytu. Związek między ceną i popytem 4.4. Pozacenowe determinanty popytu 4.5. Nietypowe krzywe popytu 4.6. Podaż, krzywa podaży. Związek między ceną i podażą 4.7. Czynniki pozacenowe wpływające na podaż 4.8. Równowaga rynkowa 4.9. Stan nierównowagi rynkowej. Działanie mechanizmu rynkowego 4.10. Wpływ cen minimalnych i maksymalnych na sytuację rynkową 4.11. Elastyczność popytu 4.11.1. Cenowa elastyczność popytu 4.11.2. Cenowa elastyczność popytu a wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw 4.11.3. Mieszana cenowa elastyczność popytu 4.11.4. Dochodowa elastyczność popytu. Prawo Engla i krzywe Engla 4.12. Cenowa elastyczność podaży 4.12.1. Pojęcie i sposób obliczania 4.12.2. Rodzaje cenowej elastyczności podaży 5. Teoria wyboru konsumenta 5.1. Wstęp 5.2. Ograniczenie budżetowe konsumenta 5.2.1. Równanie ograniczenia budżetowego 5.2.2. Linia ograniczenia budżetowego 5.2.3. Wpływ zmiany ceny i dochodu na ograniczenie budżetowe 5.3. Preferencje konsumenta 5.3.1. Cechy preferencji 5.3.2. Krzywe obojętności 5.3.3. Funkcja użyteczności 5.3.4. Użyteczność całkowita i krańcowa 5.4. Optimum koszyk, który wybiera konsument 5.5. Wpływ zmiany dochodu na wybór optymalny 5.6. Wpływ zmian cen na decyzje konsumenta 5.6.1. Krzywa popytu 5.6.2. Efekt substytucyjny i dochodowy 5.7. Wybór między czasem wolnym a konsumpcją 5.8. Optymalizacja konsumpcji w czasie 6. Produkcja i koszty w przedsiębiorstwie 6.1. Wstęp 6.2. Przedsiębiorstwo i jego rodzaje 6.3. Cele działalności przedsiębiorstwa 6.4. Krótkookresowa teoria produkcji 6.5. Długookresowa teoria produkcji. Efekty skali. Wybór technik wytwarzania 6.6. Analiza kosztów produkcji 6.6.1. Koszty w okresie krótkim 6.6.2. Koszty w okresie długim 7. Równowaga przedsiębiorstwa 7.1. Wstęp 7.2. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej 7.3. Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego 7.4. Konkurencja monopolistyczna 7.5. Oligopol 7.6. Formy monopolizacji. Ustawodawstwo antymonopolowe 8. Teoria podziału 8.1. Wstęp 8.2. Dochód a majątek. Nierówności dochodowe i majątkowe 8.3. Sposoby pomiaru nierówności dochodowych. Krzywa Lorenza i współczynnik Giniego 8.4. Dystrybucja dochodów w wybranych krajach: analiza porównawcza 8.5. Determinanty dystrybucji dochodów w warunkach konkurencji doskonałej i niedoskonałej 8.6. Rynek pracy w warunkach konkurencji doskonałej 8.6.1. Podaż pracy i czynniki ją określające 8.6.2. Popyt na pracę. Teoria produkcyjności krańcowej 8.7. Rynek pracy w warunkach konkurencji niedoskonałej 8.7.1. Monopson na rynku pracy 8.7.2. Rynek pracy zdominowany przez związki zawodowe 8.8. Czy poziom wykształcenia wpływa na stawki płac? 8.9. Zróżnicowanie płacowe ze względu na płeć 8.10. Kontrowersje wokół płacy minimalnej 8.11. Rynek kapitału 8.12. Popyt i podaż ziemi. Renta gruntowa jako wynagrodzenie właściciela ziemi 8.13. Podsumowanie 9. Niedoskonałości rynku i rola państwa w gospodarce 9.1. Wstęp 9.2. Twierdzenia ekonomii dobrobytu 9.2.1. Efektywność według Pareto 9.2.2. Pierwsze i drugie twierdzenie ekonomii dobrobytu 9.3. Niedoskonałości rynku 9.3.1. Istnienie monopoli 9.3.2. Dobra publiczne 9.3.3. Efekty zewnętrzne 9.3.4. Asymetria informacji 9.4. Rola państwa w gospodarce Część III. Podstawy makroekonomii 10. Główne kategorie i pojęcia makroekonomii. Produkt i dochód narodowy 10.1. Pojęcie i podstawowe problemy makroekonomii 10.2. Problem agregacji 10.3. Metody obliczania produktu krajowego brutto 10.3.1. Model ruchu okrężnego w gospodarce 10.3.2. Metoda sumowania produktów 10.3.3. Metoda sumowania dochodów 10.3.4. Metoda sumowania wydatków 10.4. Produkt narodowy brutto i dochód narodowy 10.5. Produkt i dochód narodowy jako miary poziomu rozwoju gospodarczego i dobrobytu 11. Podstawy makroekonomii gospodarki otwartej 11.1. Wstęp 11.2. Gospodarka otwarta podstawowe pojęcia 11.3. Międzynarodowa wymiana handlowa 11.3.1. Międzynarodowy podział pracy 11.3.2. Koszty komparatywne i inne wyjaśnienia przyczyn handlu 11.3.3. Cło i inne wybrane instrumenty polityki handlowej 11.4. Międzynarodowe przepływy kapitałowe 11.5. Kursy walutowe. Teoria parytetu siły nabywczej 11.5.1. Nominalne i realne kursy walutowe 11.5.2. Teoria parytetu siły nabywczej. Prawo jednej ceny 11.6. Związki między rynkiem funduszy pożyczkowych a rynkiem walutowym 11.7. Bilans płatniczy metody przywracania równowagi zewnętrznej 11.7.1. Bilans płatniczy pojęcie i jego części składowe 11.7.2. Metody przywracania równowagi zewnętrznej 11.8. Powiązania między zmiennymi w gospodarce otwartej 12. Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa 12.1. Wstęp 12.2. Zarys głównych stanowisk teoretycznych 12.3. Pojęcie i mechanizm równowagi 12.4. Funkcja konsumpcji 12.5. Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki. Równość inwestycji i oszczędności 12.6. Mnożnik 12.7. Równowaga w rozwiniętym modelu gospodarki 13. Wzrost gospodarczy w okresie długim 13.1. Wstęp 13.2. Pojęcie i mierniki wzrostu gospodarczego 13.3. Zdolności wytwórcze gospodarki a dochód narodowy 13.4. Czynniki wzrostu gospodarczego 13.4.1. Agregatowa funkcja produkcji 13.4.2. Model wzrostu Solowa 13.4.3. Zatrudnienie i wydajność pracy a tempo wzrostu gospodarczego 13.4.4. Kapitał i jego efektywność a tempo wzrostu gospodarczego 13.4.5. Dekompozycja Solowa 13.5. Postęp techniczny i jego determinanty 13.5.1. Krzywa jednakowego produktu 13.5.2. Linia jednakowego kosztu 13.5.3. Istota postępu technicznego 14. Bezrobocie 14.1. Wstęp 14.2. Pojęcie bezrobocia 14.3. Mierzenie bezrobocia 14.4. Skutki ekonomiczne bezrobocia 14.5. Typy bezrobocia 14.6. Główne teorie bezrobocia 14.6.1. Ujęcie neoklasyczne 14.6.2. Ujęcie keynesistowskie 14.6.3. Teoria naturalnej stopy bezrobocia 14.6.4. Teoria bezrobocia NAIRU 14.6.5. Teoria poszukiwań na rynku pracy 14.7. Polityka państwa wobec bezrobocia 15. Pieniądz i inflacja 15.1. Wstęp 15.2. Pojęcie i istota pieniądza 15.3. Pojęcie, sposoby pomiaru oraz rodzaje inflacji 15.4. Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji 15.5. Główne teorie inflacji 15.5.1. Monetarna (neoilościowa) teoria inflacji 15.5.2. Popytowa teoria inflacji 15.5.3. Kosztowa teoria inflacji 15.6. Przyczyny i skutki deflacji 15.7. Zależności między inflacją a bezrobociem 15.7.1. Koncepcja krzywej Phillipsa 15.7.2. Alternatywne teorie związków między inflacją a bezrobociem 16. Banki. Polityka pieniężna 16.1. System bankowy i rola banków w gospodarce 16.2. Kreacja pieniądza i mnożnik pieniężny 16.3. Bank centralny i polityka pieniężna 16.4. Instrumenty polityki pieniężnej 16.5. Efekty polityki pieniężnej w krótkim i długim okresie 16.6. Strategie polityki pieniężnej. Cel inflacyjny 16.7. Problemy związane z realizacją polityki pieniężnej 16.7.1. Polityka stóp procentowych. Reguła Taylora 16.7.2. Polityka pieniężna w gospodarce silnie zintegrowanej z otoczeniem 16.7.3. Problemy polityki pieniężnej w unii walutowej 16.8. Polityka pieniężna po 2008 r. 16.8.1. Niekonwencjonalna polityka pieniężna 16.8.2. Stabilność finansowa jako nowy cel polityki pieniężnej 17. Finanse publiczne. Polityka fiskalna 17.1. Wstęp 17.2. Wydatki publiczne 17.3. Podatki 17.4. System podatkowy w Polsce 17.5. Elementy sektora finansów publicznych 17.6. Deficyt budżetowy i dług publiczny 17.7. Skutki polityki fiskalnej 17.8. Wpływ polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy 17.9. Polityka fiskalna a wahania koniunktury 18. Model IS-LM. Podsumowanie polityki ekonomicznej 18.1. Wstęp 18.2. Model IS-LM 18.2.1. Geneza i ogólna charakterystyka modelu IS-LM 18.2.2. Równowaga na rynku towarowym. Krzywa IS 18.2.3. Równowaga na rynku pieniężnym. Krzywa LM 18.3. Równowaga w gospodarce zamkniętej 18.4. Polityka fiskalna i monetarna w gospodarce zamkniętej 18.5. Gospodarka otwarta. Krzywa bilansu płatniczego 18.6. Równowaga w gospodarce otwartej 18.7. Polityka fiskalna i monetarna w warunkach sztywnego kursu walutowego 18.8. Polityka fiskalna i monetarna w warunkach płynnego kursu walutowego 18.9. Podsumowanie 19. Wahania aktywności gospodarczej 19.1. Wstęp 19.2. Rodzaje wahań koniunkturalnych 19.3. Pojęcie i fazy cyklu koniunkturalnego oraz zjawisko bańki spekulacyjnej 19.4. Różne ujęcia przyczyn cyklicznego charakteru koniunktury gospodarczej 19.4.1. Prawo Saya i problem równowagi oszczędności i inwestycji. Keynes kontra klasycy 19.4.2. Paradoks inwestycji i oszczędności 19.4.3. Kryzysy jako cena wzrostu i rozwoju 19.4.4. Teoria przeinwestowania szkoły austriackiej: znaczenie pieniądza i stopy procentowej 19.5. Kryzysy finansowe, spekulacja i kapitalizm menedżerów finansowych 19.6. Kryzys 20072009 w USA. Przyczyny i ważne wydarzenia 19.7. Podsumowanie 20. Integracja Europejska. Strefa euro 20.1. Motywy integracji gospodarczej w Europie 20.2. Przebieg procesu integracji europejskiej 20.3. Ekonomia strefy euro 20.3.1. Korzyści z uczestnictwa w unii walutowej 20.3.2. Teoria optymalnego obszaru walutowego 20.3.3. Strefa euro jako (nie)optymalny obszar walutowy 20.3.4. Kryteria z Maastricht przesłanki, rola i skutki ekonomiczne 20.3.4.1. Kryteria z Maastricht 20.3.4.2. Ekonomiczne uzasadnienie kryteriów z Maastricht 20.3.4.3. Skutki ekonomiczne i krytyka kryteriów z Maastricht 20.4. Kryzys strefy euro i wyzwania integracji walutowej w Europie 21. Globalizacja procesów gospodarczych 21.1. Pojęcie i uwarunkowania globalizacji 21.2. Skutki globalizacji 21.2.1. Globalizacja rynków 21.2.2. Globalizacja działalności gospodarczej 21.3. Globalizacja a rozwój gospodarczy 21.4. Możliwości i zagrożenia globalizacji 21.5. Wyzwania instytucjonalne globalizacji 21.6. Globalizacja a polska gospodarka 21.7. Uwagi końcowe Definicje podstawowych pojęć Przypisy