Liberalizm pęknięty fundament. Niemcza

„Zagadnienie współczesnego kryzysu liberalizmu ma fundamentalne znaczenie dla rzeczywistości, w której żyjemy, we wszystkich jej aspektach. Jak zauważył John Rawls, przestrzeń, w której dokonują się współczesne procesy polityczne, jest fundamentalnie definiowana przez liberalizm. Kryzys liberalizmu może zatem doprowadzić do podważenia paradygmatu, który zdominował kraje cywilizacji zachodniej w drugiej połowie XX wieku, i do zastąpienia go czymś nowym, co jeszcze nie jest nam znane, ale co zarazem fundamentalnie określi zarówno życie polityczne, jak i kulturalne przyszłych społeczeństw. Z tego powodu jesteśmy przekonani, że w jedenastym numerze „Teologii Politycznej” podejmiemy zagadnienia kluczowe dla dzisiejszej cywilizacji zachodniej. Współczesny liberalizm przypomina giganta, który najpierw stracił wigor i elastyczność, potem skamieniał, a teraz powoli pęka pod naporem sił, aspiracji i interesów, którymi dawno już przestał zarządzać, nie harmonizuje ich, ale dławi, przygniata i represjonuje. Kiedyś był zdolny rozpalać prawdziwe emocje i wielkie nadzieje związane z wolnością, a dzisiaj zadziwia swoją bezmyślnością i tępym uporem reakcjonisty, który za wszelką cenę stara się bronić status quo. Taka niezdolność rozpoznania własnej sytuacji historycznej zadziwia w przypadku idei, którą dawniej charakteryzowała żywotność wielkiej idei wolności. Co się właściwie stało?Niektórzy będą utrzymywać, że świat Zachodu, w tym przede wszystkim Europa, zawdzięcza swoją świetność i centralne miejsce na świecie właśnie dwóm wiekom modernizacji i nieprzerwanego liberalnego rozwoju. Ten proces napędzały dwie siły: z jednej strony moc rynkowej przedsiębiorczości kapitalizmu, z drugiej demokratyczne pragnienie samostanowienia – obie powołujące się na pragnienie wolności, zamknięte w strukturze narodowego państwa potrafiły faktycznie zmienić oblicze Europy w XIX i XX wieku. Liberalizm za swoją koncepcją indywidualnej wolności, rozszerzoną przez Johna Stuarta Milla o polityczny mechanizm władzy reprezentacyjnej, otulonej bezpiecznie przez przestrzeń spluralizowanej opinii publicznej i debaty, stał się na długo atrakcyjną ideą wolności i modernizacji kontrastującą wyraźnie ze skostniałym, zachowawczym systemem koncertu mocarstw, a potem także z marksistowskim determinizmem walki klas czy nazistowską ideą wyższości jednej rasy” – fragment wstępu 11. Rocznika Teologii Politycznej Liberalizm – pęknięty fundament, Marek A. Cichocki, Dariusz Karłowicz.