Książka moich rozczarowań Lublin

Rozczarowania polegają na tym, że to, co kiedyś było bliskie i miłe, staje się dalekie i brzydkie. Inteligentne oczy wypatrzyły, życzliwe mi ręce wybrały kilkadziesiąt moich artykułów, rozsypanych wśród lat wieczornej pisaniny „wstępniaków” i spróbowały stworzyć z nich książkę. Uśmiecham się sceptycznie do tej entrepryzy. Książka ta będzie przypominać muzealne oddziały wykopalisk antycznej rzeźby, których pełno jest we Włoszech, a które na turystach z Ameryki robią wrażenie graciarni bądź śmieciarni. Twarze bez nosów, nosy bez twarzy, ułamki czegoś, szczątka czego innego. Marmurowe okruchy, marmury, z których nie sposób skleić całości chociażby w myśli i fantazji. Myśl ludzka. Czasem jest swobodna i wolna, jak jaskółka szybująca w locie, a czasem wygląda jak gniazdo robaków, podnoszących w boleściach swoje tułowie ku górze, mające zady czymś sklejone i zmiętoszone w jedną miazgę, która je trzyma na ziemi. Takie są te biedne kalekie ułamki, szczątki mojej myśli mocarstwowej, mojej tęsknoty do Wielkości Polski i jej majestatyczności, o czym myślałem, jako o idei jedynej, mogącej ustąpić w pustkę ideową, jaką nam dało spełnienie tego, czym przed tym żyły pokolenia. Dlatego: „Książka moich rozczarowań”. Nie umiałem dotychczas stworzyć w Polsce ruchu mocarstwowego, silnego, który by młodzieży polskiej dał ideały inne niż nacjonalistyczne, tak niezgodne z interesami państwa, które ma 40 procent mniejszości narodowych i które, gdyby się terytorialnie rozszerzało, jeszcze by powiększyło tę liczbę. Nie umiałem zapalić do idei wielkiej, mocarstwowej, królewskiej Polski. Ktoś, kto wybierał moje artykuły do książki, szukał nie twórcy ideologii, lecz człowieka, i dlatego powybierał rzeczy, które pisałem przeważnie w chwilach odpoczynku, słabości i depresji. Dlatego w tej książce, w której wypowiadam ułamki mojej myśli, tak dużo jest atmosfery rozczarowania. Stanisław Cat-Mackiewicz Spis treści: Jan Sadkiewicz O pożytkach z rozczarowania Stanisław Cat-Mackiewicz Książka moich rozczarowań Rozczarowania... Rozdział I Walka z polskim zakłamaniem Shaw, Gojawiczyńska, Galsworthy Panjevolk Panowie ministrowie, mówcie treściwiej To tęczę wziąć na wrzeciona Chrobot głośnika Oby nie wylać dziecka wraz z kąpielą O obyczajach wielkich i małych Szkice obyczajowe Kryterium aktualności Honor oficerski Dramat człowieka egzaltowanego Rozdział II Francja Luty 1934 Gdybym umiał rysować Briand Maki czerwone Ludzie mało rycerscy Czytanki dla republikańskich dziatek Historia sprzed lat Julian Grévy Zaczęło się od dam załatwiających protekcje Kto kupował Legię Honorową Daniel Wilson Tajemnica znaku wodnego Ulica się śmieje Generał Boulanger Ulica się burzy Rozdział III U źródeł mego imperializmu Książki pokoju dziecinnego pod politycznym kątem widzenia Robinson Crusoe Juliusz Verne Chata wuja Toma Ogniem i mieczem Sherlock Holmes My wszyscy z Niego Bainville i ja Śmierć mistrza Wielki naród! Umarł drogi, bliski Rozdział IV Ludzie i wydarzenia o kobiecych oczach Po morderstwie w Marsylii Z dżdżystej doli Wrażenia i wnioski po przeczytaniu nadesłanych na konkurs nowel nauczycielskich Miłosierdzie, prawo królów najsłodsze I państw brytyjskich za morzem Rozdział V Józef Piłsudski Dama i Jagusia Wielki samotnik Pogrzeb (I) Pogrzeb (II) Rozdział VI Wszystko kocham, co paliłem, wszystko palę, co kochałem Rozstajne drogi Żołnierz w przededniu 9 października Człowiek i jego idea Hołówkę zabiło GPU119 Podsądni Wyrok Trzy tezy Teza aktu oskarżenia Baranowski Gra pomiędzy Iwachowem, adwokatem ukraińskim a prokuratorem i adwokatem polskim Czystka Hołówko zabity został przez GPU Kto to są pułkownicy Cztery walki Władysława Studnickiego Hajle Syllasje Rozdział VII Accipe lampadem ardentem137 Jezus Chrystus Lew Mikołajewicz hrabia Tołstoj Tołstoj a lewica społeczna. Sąd Lenina Religia, Lenin i Mereżkowski Zwierzęcość talentu Tołstoja Największa powieść świata O czym Mereżkowski nie wiedział Czego także nie wiedział Mereżkowski. Anna Grigoriewna Z wielkimi artystami jest tak, jak z kochanymi kobietami Tołstoj o sztuce Znowu Lenin o Tołstoju Tołstoj i Mikołaj II Już dwadzieścia pięć lat Kobieta na fabryce i kobieta w domu Rozdział VIII Zrozummy przeklinanych Jeden ze ślepych aktorów Ałdanow i Gandhi O nowej książce: Jan Kucharzewski Rządy Aleksandra III Teraz dopiero: Sazonow W prześwietlonym domu Rozdział IX Ludzie, którzy przechodzą i którzy przeszli W latarniach samochodu Przed trumną rycerza bez strachu i zmazy Katastrofa w Szwajcarii W zbudzonym grobie Śmierć wśród burzy Ignacy Daszyński Kazimierz Wyszyński Maneant posteritati pro testimoniis vitae Śp. książę Albrecht Radziwiłł Zgon wielkiego dziennikarza Rozdział X Osty, skowronki i Nabuchodonozory Nathalie Jak nie napisałem artykułu Ania czy Anastazja Piec lodem trą Car Paweł I w Reducie. Występ Junoszy-Stępowskiego Poezje westalki Człowiek, który sprawił, że poczułem się kaleką Boy, pisarz jednoręki A jednak, to paszkwil Panie Prezydencie Rzeczypospolitej: wskrześ człowieka Mimo woli autentyczne Tajemnica redaktora odpowiedzialnego Wśród dzieci, niedaleko armat Felieton niezaczęty i nieskończony Spis nazwisk występujących w książce