Polska jako junior partner? Szkice o polskiej polityce od elekcji Stanisława Augusta do upadku PRL Kraków

Zebrane w niniejszym tomie szkice o polskiej polityce z ostatnich dwóch i pół wieku łączy myśl, na którą bodajże jako pierwszy zwrócił uwagę Niccolò Machiavelli, iż istnieją dwa światy: świat osobistej moralności jednostek i świat politycznej organizacji, oparte na funkcjonowaniu dwóch różnych kodeksów etycznych. Myśl o istnieniu dwóch rodzajów etyki rozwinął Max Weber. Jego zdaniem polityk powinien kierować się etyką odpowiedzialności, a nie etyką przekonań. Myśl Machiavellego i Webera o istnieniu dwóch etyk uświadamia nam, że według innych kryteriów powinniśmy oceniać zachowania Polaka w roli obywatela, żołnierza, naczelnego wodza i polityka, co szczególnie ważne jest w odniesieniu do Polski popadającej od początku XVIII wieku w zależność od Rosji. W niniejszym tomie staram się przybliżyć najważniejsze momenty z dziejów Polski, począwszy od XVIII wieku, kryteria ich oceny czerpiąc z zasad etyki odpowiedzialności, które powinny były także przyświecać protagonistom opisywanych wydarzeń. Są to sprawy bardzo dyskusyjne, a mój pogląd na nie może mieć charakter mocno subiektywny. Wątpię bowiem, aby istniała jakaś obiektywna wersja historii, poza ustaleniami co do zaistnienia (lub nie) jakichś faktów. Historia to przede wszystkim kwestia narzucanej nam narracji. Nie mając wystarczającej siły, aby tego dokonać, mogę jedynie swoje stanowisko poddać pod rozwagę czytelnika. Ostatecznie to do niego należy osąd. Lech Mażewski – dr hab., historyk prawa, politolog, publicysta historyczny. Autor m.in. książek Powstańczy szantaż (2001, 2004) oraz Oblany egzamin z polityki. O narodzinach, istnieniu i upadku państwa polskiego w latach 1806–1874 (2016). Spis treści: Wstęp I. Suwerenność i niepodległość państwa polsko-litewskiego w XVIII wieku z Polską lat 1944–1989 w tle II. Rozpoczęcie rozbioru Polski jako sukces Prus III. Rada Nieustająca (1775–1776). Pierwszy rząd przed upadkiem Rzeczypospolitej Polskiej IV. Sejm grodzieński z 1793 roku. Zapowiedź powstania Księstwa Warszawskiego? V. Dobicie Rzeczypospolitej Polskiej. Czy lepiej, żeby państwa polskiego w ogóle nie było? VI. Jedyna zwycięska wojna Polski od odsieczy wiedeńskiej do bitwy warszawskiej VII. Napoleon a sprawa polska VIII. Polityka obrotowa. Księstwo Warszawskie w latach 1812–1813 IX. Polska na kongresie wiedeńskim X. Królestwa Polskiego cud gospodarczy. Interwencjonizm państwowy w miejsce liberalizmu gospodarczego XI. Noc listopadowa 1830 roku. Władze Królestwa Polskiego wobec buntu podchorążych XII. Klęska na życzenie? Próba uratowania istnienia Królestwa Polskiego w kształcie z 1815 roku na początku września 1831 roku XIII. Królestwo Polskie 1815–1830. Z Rosją, przeciwko Rosji czy wspólnie z wielkim księciem Konstantym? XIV. Polska jako junior partner? O państwie rosyjsko-polskim XV. Rosja, Zachód, państwa niemieckie a kwestia polska XVI. Zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim XVII. Lekcja Wielopolskiego. Polityczny realizm a społeczny anachronizm XVIII. Wydostanie się z politycznego niebytu XIX. Polska Sazonowa. Zapowiedź Stalinowskiej polityki rekonstrukcji Polski w okresie drugiej wojny światowej XX. Akt 5 listopada 1916 roku. Odbudowa państwa polskiego i odmowa powstania armii XXI. Powstanie i upadek II RP. Geopolityczna próżnia XXII. O narodzinach, istnieniu i upadku reżimu sanacyjnego (1926–1939) XXIII. Rekonstrukcja Polski w latach 1943–1945. W stulecie odzyskania niepodległości XXIV. PPR to nie KPP? Spory polskich komunistów w latach 1941–1948 ze Stalinem w tle XXV. Gdyby nie Stalin… O realizacji polskich celów wojennych z okresu drugiej wojny światowej XXVI. Dwie tradycje powstańcze XXVII. Czy upór Mikołajczyka był potrzebny? Demokratyczne wybory czy próba poszerzenia podstawy politycznej lewicowego autorytaryzmu w Polsce w latach 1945–1946 XXVIII. Gra na dwa fronty. O obronie niezależności Kościoła w latach 1950–1956 XXIX. Neopozytywistyczny realizm, próba bycia trzecią siłą a obchody Wielkiej Nowenny. Prymas Polski Stefan kardynał Wyszyński a ruch „Znak” w latach 1957–1966 XXX. Sprzeciw Gomułki. Umowa PRL–RFN z 7 grudnia 1970 roku w sprawie uznania polskiej granicy zachodniej XXXI. Obustronna prowokacja? Próba wyjaśnienia genezy konfliktu bydgoskiego z marca 1981 roku XXXII. Blokada ronda. Powstrzymanie radykalizmu NSZZ „Solidarność” na początku sierpnia 1981 roku XXXIII. I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” a możliwość rozpoczęcia procesu transformacji Polski XXXIV. Polski trójkąt. Państwo, Kościół i NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981 XXXV. Nauka o dyktaturze Carla Schmitta a stan wojenny z 12/13 grudnia 1981 roku XXXVI. Rok 1984: stracona szansa? XXXVII. „Solidarność”, dekomunizacja Polski i odzyskanie niepodległości XXXVIII. Rzeczpospolita Polska – Polska Rzeczpospolita Ludowa – Rzeczpospolita Polska. Zachowanie ciągłości państwa polskiego Indeks nazwisk