Ilustrownik. Przewodnik po sztuce malarskiej Konstancin-Jeziorna

Fascynująca opowieść o sztuce dawnych mistrzów Co wspólnego z malarstwem ma włoskie słowo pentimento, oznaczające skruchę, żal i pokutę? Dlaczego drzewa i dachy w Widoku Delft Johannesa Vermeera są niebieskie? I co niegdyś nazywano majstersztykiem? Grażyna Bastek, historyczka sztuki od lat związana z Muzeum Narodowym w Warszawie, zabiera czytelników do średniowiecznych i nowożytnych pracowni malarskich. Tłumaczy zasady funkcjonowania dawnych warsztatów, opisuje, z jakich materiałów powstawały obrazy oraz procedury ich wytwarzania, a także opowiada o tym, jak dzieła dawnych mistrzów zmieniały się pod wpływem czasu i różnorodnych interwencji kolekcjonerów, muzealników oraz konserwatorów. Ilustrownik. Przewodnik po sztuce malarskiej to wyjątkowa, bogato ilustrowana pozycja przeznaczona zarówno dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z malarstwem dawnym i chcieliby zrozumieć jego aspekty technologiczne oraz artystyczną gramatykę, jak i dla zaawansowanych miłośników sztuki pragnących poszerzyć swoją wiedzę. Mówić o sztuce to sztuka sama w sobie i Grażyna Bastek jest w niej znakomita. Jej Ilustrownik wbrew pozorom nie jest kolejnym słownikiem terminologicznym sztuk pięknych, tylko błyskotliwą, wielowątkową przechadzką po języku, którym przez stulecia obrosła zarówno sama technika tworzenia dzieł, jak i krytyka artystyczna. Przyda się w dyskusjach, przyda się we flircie i przy rozwiązywaniu krzyżówek. Przede wszystkim jednak Ilustrownik to znakomita lektura dla przyjemności poznawczej. Jacek Dehnel Spis treści: Okładka Strona tytułowa Strona redakcyjna Spis treści Wstęp Wyposażenie pracowni malarskiej i praktyki warsztatowe Warsztat Mistrz Majstersztyk Czeladnik Uczeń Model Manekin Sztaluga i malarstwo sztalugowe Laska malarska (malsztok, malstok) Paleta Pędzel Karton Bozzetto, modello, ricordo Kopia, replika, pastisz Sygnatura Budowa obrazu i techniki malarskie Podobrazie Podobrazie: deski Podobrazie: płótno Podobrazie: różne gatunki kamienia Grunt Pulment (bolus) Złoto płatkowe i proszkowe Pastiglia i pastiglia dorata Puncowanie Sgraffito Imprimitura (imprimatura) Podrysowanie Szrafowanie Podmalówka Martwy kolor Verdaccio Rezerwa (a risparmio) Farba Wypełniacz Spoiwo Spoiwo: tempera jajowa Spoiwo: tempera klejowa Spoiwo: olej Farba tiksotropowa Pentimento Przemalowanie Werniks i galeryjny ton Krosno malarskie: ramiak, blejtram i ślepy blejtram Odwrocie obrazu Rama Pigmenty i barwniki Pigment Barwnik (pigment lakowy, laka) Żółte: żółcień cynowo-ołowiowa Pigmenty ziemne Pomarańczowe: realgar i aurypigment Zielone: zieleń miedziowa i żywiczan miedzi Niebieskie: azuryt Niebieskie: smalta Niebieskie: ultramaryna naturalna Czerwone: cynober i vermilion Czerwone: koszenila amerykańska Czerwone: koszenila polska (czerwiec polski) Czerwone: purpura tyryjska Białe: biel ołowiowa Czarne: Vantablack Środki i efekty malarskie Modelunek światłocieniowy (chiaroscuro i cangiante) Tenebryzm (maniera tenebrosa) En grisaille i monochromatyzm Penschilderijen Kontrast Walor Temperatura barwowa (kolory ciepłe i zimne) Chromoluminizm, dywizjonizm i puentylizm Laserunek Przecierka Alla prima i technika mokre w mokre Faktura Impast i technika pastoso Non finito Sprezzatura Horror vacui Sfumato Iluzje i tricki optyczne Perspektywa w malarstwie Perspektywa linearna Perspektywa powietrzna Perspektywa barwna Perspektywa żabia (da sotto in su) Perspektywa z lotu ptaka (ptasia) Skrót perspektywiczny Kwadratura (quadratura) Anamorfoza Kaseta perspektywiczna Trompe loeil Cartellino Repoussoir Camera lucida Camera obscura Szkiełko Claudea Cyklorama i panorama Formy i funkcje dzieł sztuki Cassone i spalliera Taca porodowa (desco da parto) Obraz ołtarzowy (pala) Nastawa ołtarzowa (retabulum) Poliptyk Dyptyk Tryptyk Predella Tondo Tronie Pendant Rodzaje zniszczeń i konserwacja obrazów Blaknięcie pigmentów i barwników Przetarcie i przemycie warstw malarskich Spękanie warstw malarskich (krakelura) Retusz Retusz a tratteggio Rekonstrukcja Parkietaż Dublaż Transfer z deski na płótno Badania dzieł sztuki Atrybucja Fałszerstwo Badania malowideł sztalugowych Dendrochronologia Przekrój warstw malarskich Rentgenogram (RTG) Podczerwień (IR) Ultrafiolet (UV) Źródła ilustracji Bibliografia O Autorce Przypisy