Sztuka doczesnej mądrości. Katowice

Jedna z najważniejszych książek czasów nowożytnych Europa nigdy nie wydała świetniejszego ani bardziej zawiłego dzieła, jeśli chodzi o kwestie subtelności moralnych Fryderyk Nietzsche Absolutnie unikatowa... dzieło przeznaczone do ciągłego wykorzystywania... towarzysz na całe życie. [Te maksymy są] odpowiednie szczególnie dla tych, którzy obracają się w wielkim świecie Arthur Schopenhauer Używaj ludzkich środków, jakby boskie nie istniały, a boskich tak, jakby nie było ludzkich Baltasar Gracián Istnieją takie książki, które wstrząsnęły światem. Książki-manifesty, książki-oskarżenia, książki-testamenty. Istnieją także takie, które w sposób subtelny i zadziwiający potrafią zmieniać rzeczywistość. Wiedza z nich płynąca, niczym światło przez szparę w drzwiach wsącza się w naszą codzienność, by rozjaśnić wszystko. W ciągu wieków rodzaj ludzki wydał trzy wielkie, ponadczasowe, pełne mądrości księgi: Księcia Machiavellego, Sztukę wojny Sun Tzu i Sztukę doczesnej mądrości Baltasara Graciana. Ta ostatnia przez lata była niedostępna dla Czytelników. Jeśli uważnie się wsłuchasz, bez wątpienia przemówią do Ciebie płynące z XVII wieku refleksje Graciana, dotyczące uczciwości i pozorów, miłości własnej i przyjaźni, wiedzy i ignorancji. Na nowo przetłumaczone rady Graciana są tak samo cenne i celne dzisiaj, jak były w ówczesnej Hiszpanii -- społeczeństwie podobnym do naszego w swojej wspaniałości i sąsiadującej z nią nędzy. W tych trzystu wskazówkach wyraźny pragmatyzm wciąż ustępuje miejsca duchowości, hartowanej rozwagą i przezornością. Każda z kunsztownie ułożonych sentencji oferuje cenny wgląd w sztukę życia i praktykę osiągania celów. Książka iskrzy się wiedzą makiaweliczną, uzupełnioną o moralne skrupuły i humanizm. Wyłącznie kwestią czasu jest wykorzystanie jej we wprowadzaniu nowych metod zarządzania, zdobywania przewagi konkurencyjnej i kierowania zespołami. Jednak nim to nastąpi, Gracián może jeszcze przez chwilę pozostać naszym małym sekretem. Spis treści: Wprowadzenie 1 Wszystkie rzeczy osiągają swoją doskonałość, a stanie się prawdziwą osobą[1] to największa doskonałość ze wszystkich 2 Charakter i rozum 3 Utrzymuj napięcie w tym, co robisz 4 Wiedza i odwaga składają się na doskonałość 5 Spraw, aby ludzie byli od Ciebie zależni 6 Osiągnij doskonałość 7 Nie przyćmiewaj swojego zwierzchnika 8 Nie pozwól, aby targały Tobą namiętności: oto najwyższa duchowa zaleta 9 Wystrzegaj się wad swojego narodu 10 Szczęście i sława 11 Przyłącz się do tych, od których możesz się uczyć 12 Natura i sztuka, materiał i wykonanie 13 Kieruj się celami, jakie obierają sobie inni; ich ukrytymi i nadrzędnymi motywami 14 Zarówno rzeczy, jak i sposób ich wykonania 15 Otocz się mędrcami, którzy będą Cię wspierać 16 Wiedza i szlachetne zamiary 17 Stale zmieniaj swój sposób postępowania 18 Pilność i zdolność 19 Kiedy zaczynasz coś, nie zawyżaj oczekiwań innych ludzi 20 Osoba urodzona we właściwych czasach 21 Sztuka odnoszenia sukcesu 22 Bądź dobrze poinformowany 23 Nie miej żadnej wady 24 Temperuj swoją wyobraźnię 25 Naucz się rozumieć aluzję 26 Znajdź klucz do każdej osoby, jej słaby punkt 27 Lepiej postawić na intensywność niż na ekstensywność 28 Nie bądź w niczym pospolity 29 Bądź prawy i stały 30 Nie zajmuj się czymś, co przynosi Ci hańbę 31 Wiedz, którym ludziom towarzyszy szczęście, aby z nimi przestawać, a którzy są nieszczęśliwi, aby od nich uciec 32 Postępuj tak, żeby inni byli zadowoleni 33 Wiedz, kiedy odłożyć coś na bok 34 Wiedz o tym, jaka jest Twoja największa zaleta 35 Z rozwagą traktuj wszystkie sprawy 36 Oszacuj swoje szczęście 37 Wiedz, jak rozumieć aluzję i jak jej użyć 38 Zrezygnuj, gdy jesteś na czele 39 Wiedz, kiedy rzeczy osiągają swój zenit, kiedy są dojrzałe i jak je wykorzystać 40 Z wdziękiem obchodź się z innymi ludźmi 41 Nigdy nie przesadzaj 42 Urodzony, by rządzić 43 Bądź przyjacielem niewielu, rozmawiaj z wieloma 44 Wzajemne zrozumienie z wielkimi ludźmi 45 Wykorzystuj przebiegłość 46 Łagodź swoją niechęć 47 Unikaj deklaracji na temat swojego udziału w ryzykownych przedsięwzięciach 48 Jesteś tak prawdziwą osobą, jaką jesteś w głębi duszy 49 Osoba obdarzona zmysłem obserwacji i zdrowym rozsądkiem 50 Nigdy nie trać szacunku dla samego siebie 51 Naucz się wybierać 52 Nigdy nie trać wewnętrznego spokoju 53 Bądź pracowity i mądry 54 Działaj odważnie, ale ostrożnie 55 Naucz się czekać 56 Myśl i działaj 57 Rozważni ludzie są bardziej pewni 58 Dostosuj się do ludzi, którzy Cię otaczają 59 Kończ wszystko dobrze 60 Dobry osąd 61 Prymat w tym, co jest najlepsze 62 Używaj najlepszych narzędzi 63 Doskonałość bycia najlepszym 64 Unikaj zamartwiania się 65 Wzniosły gust 66 Troszcz się o to, aby rzeczy układały się dobrze 67 Wybierz zajęcie, dzięki któremu możesz zyskać uznanie innych 68 Niech inni rozumieją, co czynisz 69 Nie poddawaj się każdemu pospolitemu impulsowi 70 Wiedz, jak mówić nie 71 Nie bądź niekonsekwentny, czy to z powodu temperamentu, czy pozy 72 Bądź zdecydowany 73 Wiedz, kiedy stosować wykręty 74 Nie bądź wrogo usposobiony 75 Obierz sobie bohaterski wzór 76 Nie zawsze żartuj 77 Dostosuj się do wszystkich innych 78 Umiejętnie próbuj 79 Jowialny charakter 80 Bądź ostrożny, gdy dowiadujesz się o tym, co się dzieje 81 Odświeżaj swoją świetność 82 Ani do końca źle, ani zupełnie dobrze 83 Pozwól sobie na jakąś wybaczalną winę 84 Wiedz, jak wykorzystać swoich wrogów 85 Nie bądź jak joker[12] 86 Zapobiegaj plotkom 87 Kultura i wytworność 88 Postępuj w kontaktach z innymi we wzniosły sposób 89 Znaj siebie 90 Sztuka długiego życia: żyć dobrze 91 Nigdy nie działaj, jeśli nie uważasz tego za rozsądne 92 Rozum najlepszego gatunku 93 Człowiek wszechstronny 94 Nieprzeniknione zalety 95 Utrzymuj oczekiwania przy życiu 96 Zdrowy rozsądek 97 Zdobądź reputację i utrzymaj ją 98 Zapisuj swoje zamiary szyfrem 99 Rzeczywistość i pozór 100 Człowiek wolny od kłamstw i złudzeń 101 Połowa świata śmieje się z drugiej połowy, a nad całością panuje szaleństwo 102 Żołądek zdolny przetrawić duże kęsy rzucane przez los 103 Niech każdy cieszy się zaszczytem, na jaki zasługuje 104 Poznaj zasady rządzące każdym rodzajem pracy 105 Nie bądź nudny 106 Nie wystawiaj na pokaz swojego szczęścia 107 Nie wyglądaj na zadowolonego z siebie 108 Krótka droga do stania się prawdziwą osobą 109 Nie rugaj innych 110 Nie czekaj na własny zachód słońca 111 Miej przyjaciół 112 Zyskaj życzliwość innych 113 Planuj, co zrobisz, gdy los się od Ciebie odwróci, w czasie, gdy wszystko się udaje 114 Nigdy nie rywalizuj 115 Przyzwyczaj się do wad Twoich przyjaciół, rodziny i znajomych 116 Zawsze współdziałaj z ludźmi, którzy mają zasady 117 Nie mów o sobie 118 Bądź znany z powodu swojej kurtuazji 119 Nie wzbudzaj antypatii 120 Bądź zaradny 121 Nie rób zamieszania, gdy to niepotrzebne 122 Opanowanie w słowach i czynach 123 Bądź osobą pozbawioną afektacji 124 Bądź pożądanym 125 Nie twórz indeksu błędów innych ludzi 126 Głupiec to nie ktoś, kto postępuje głupio, ale ten, który nie wie, jak to ukryć 127 Swoboda i wdzięk[15] we wszystkim 128 Wspaniały umysł 129 Nigdy nie narzekaj 130 Działaj, ale też sprawiaj odpowiednie wrażenie 131 Wspaniała dusza 132 Zastanów się dwa razy 133 Lepiej być szalonym jak wszyscy, niż przy zdrowych zmysłach pozostać samotnie 134 Miej podwójny zapas tego, co jest Ci potrzebne w życiu 135 Nie bądź z zasady przeciwny wszystkiemu 136 Określ wagę danej sprawy 137 Mądrzy ludzie wystarczają sami sobie 138 Zostaw sprawy samym sobie 139 Rozpoznaj swoje pechowe dni, ponieważ one istnieją 140 We wszystkim koncentruj się na tym, co dobre 141 Nie wsłuchuj się we własny głos 142 Nie broń złej sprawy z uporu 143 Nie bądź paradoksalny po to, by uniknąć pospolitości 144 Poddaj się na wejściu, aby wyjść z czegoś zwycięsko 145 Ukryj swój zraniony palec albo będziesz ranił go o wszystko 146 Skup się na istocie rzeczy 147 Nie bądź niedostępny 148 Umiejętnie prowadź rozmowę 149 Niech ktoś inny bierze na siebie ciosy 150 Wiedz, jak sprzedać swój towar 151 Najpierw pomyśl 152 Nie dotrzymuj towarzystwa tym, którzy sprawią, że wydasz się mniej uzdolniony 153 Nie wpadnij w wyłom, który został po kimś innym 154 Ani szybko w coś wierzyć, ani szybko coś pokochać 155 Naucz się panować nad swoimi namiętnościami 156 Wybierz swoich przyjaciół 157 Nie myl się, jeśli chodzi o ludzi 158 Wiedz, jak wykorzystać swoich przyjaciół 159 Wiedz, jak wytrzymać z głupcami 160 Mów rozważnie 161 Poznaj swoje ulubione wady 162 Przezwycięż zawiść i niechęć 163 Nie pozwalaj swojemu współczuciu dla osób nieszczęśliwych uczynić Cię jedną z nich 164 Zrób coś na próbę 165 Prowadź czystą walkę 166 Odróżnij człowieka słów od człowieka czynów 167 Bądź niezależny 168 Nie stawaj się monstrum głupoty 169 Lepiej uniknąć raz chybionego strzału, niż trafić w cel sto razy 170 We wszystkich sprawach miej coś w rezerwie 171 Nie marnuj względów, którymi Cię obdarzają inni 172 Nigdy nie rywalizuj z kimś, kto nie ma nic do stracenia 173 Nie bądź jakby ze szkła w swoich stosunkach z innymi 174 Nie żyj w pośpiechu 175 Osoba prawdziwej wartości 176 Albo wiedz, co robić, albo słuchaj tego, kto wie 177 Nie spoufalaj się zbytnio z innymi ani nie pozwól im na to 178 Zaufaj swojemu sercu 179 Rezerwa to pieczęć talentu 180 Nigdy nie postępuj tak, jak zrobiłby to przeciwnik 181 Nie kłam, ale nie mów całej prawdy 182 Okaż w obecności każdego trochę śmiałości: to ważny rodzaj rozwagi 183 Nie trwaj przy czymś zbyt uparcie 184 Nie bądź ceremonialny 185 Nie ryzykuj swojej reputacji, uzależniając ją od jednego rzutu kostką 186 Wiedz, kiedy coś jest błędne 187 Kiedy coś podoba się innym, rób właśnie to, a kiedy nie, spraw, żeby ktoś inny to robił 188 Znajdź coś, co mógłbyś pochwalić 189 Wykorzystaj to, że komuś czegoś brakuje 190 We wszystkim znajduj pocieszenie 191 Nie daj się zwieść grzeczności 192 Osoba pokojowo nastawiona jest długowieczna 193 Strzeż się kogoś, kto udaje, że Twoje interesy przedkłada nad własne 194 Bądź realistą, jeśli chodzi o Ciebie i Twoje sprawy 195 Wiedz, jak właściwie oceniać 196 Znaj swoją szczęśliwą gwiazdę 197 Nigdy nie błądź przez głupców 198 Wiedz, jak znaleźć się w nowym otoczeniu 199 Bądź mądry, kiedy próbujesz zdobyć szacunek 200 Miej jakąś nadzieję 201 Głupcy to wszyscy ci, którzy wyglądają jak głupcy, i połowa tych, którzy ich nie przypominają 202 Słowa i czyny czynią doskonałego człowieka 203 Znaj wielkich ludzi swojego wieku 204 Przedsiębierz łatwe, jak gdyby było trudne, i trudne, jak gdyby było łatwe 205 Naucz się wykorzystać pogardę 206 Wiedz, że prostactwo jest wszędzie 207 Panuj nad sobą 208 Nie zgiń z głupoty 209 Uwolnij się od pospolitej głupoty 210 Wiedz, jak posłużyć się prawdą 211 W niebie wszystko przynosi zadowolenie, w piekle wszystko jest smutkiem, a na ziemi, która jest pomiędzy nimi, znajdujemy i to, i to 212 Nigdy nie zdradzaj wszystkich tajników Twojej sztuki 213 Wiedz, jak się sprzeciwić 214 Nie zmieniaj jednego czynu wynikłego z głupoty w dwa 215 Bądź ostrożny, jeśli chodzi o osobę, która ma ukryte zamiary 216 Wyrażaj się jasno 217 Nie kochaj wiecznie ani nie czuj dozgonnej nienawiści 218 Nigdy nie rób czegoś z uporu, a tylko po uważnym namyśle 219 Nie bądź sławny z powodu swoich forteli 220 Jeżeli nie możesz nosić skóry lwa, noś skórę lisa 221 Nie bądź porywczy, gdy wystawiasz siebie lub innych na ryzyko 222 Ostrożne wahanie to oznaka rozwagi 223 Nie bądź ekscentryczny 224 Wiedz, jak się za coś zabrać 225 Wiedz, jaka jest Twoja istotna wada 226 Upewnij się, że zdobyłeś względy innych ludzi 227 Nie sugeruj się pierwszym wrażeniem 228 Nie rozgłaszaj skandali 229 Podziel swoje życie mądrze 230 Otwórz oczy, zanim będzie za późno 231 Nigdy nie zdradzaj się przed innymi ze sprawami, które są dopiero w połowie zakończone 232 Bądź też nieco praktyczny 233 Nie błądź, jeśli chodzi o cudzy gust 234 Jeżeli powierzasz komuś swój honor, niech on ślubuje Ci lojalność 235 Naucz się prosić 236 Zmień wynagrodzenie w przysługę 237 Nigdy nie miej wspólnych tajemnic ze zwierzchnikami 238 Wiedz, czego Ci brakuje 239 Nie bądź nazbyt zdolny, lepiej bądź rozważny 240 Wykorzystaj głupotę 241 Pozwól, żeby inni z Ciebie żartowali, ale sam nie żartuj z innych 242 Przeprowadź do końca swoje zwycięstwa 243 Nie miej wyłącznie gołębiej natury 244 Uczyń innych swoimi dłużnikami 245 Czasami powinieneś rozumować w niecodzienny sposób 246 Nie wyjaśniaj czegoś tym, którzy nie prosili o wyjaśnienia 247 Wiedz więcej, żyj mniej 248 Nie miej obsesji na punkcie tych, którzy coś robią jako ostatni 249 Nie zaczynaj życia, kiedy powinieneś je kończyć 250 Kiedy powinieneś rozumować na opak? 251 Używaj ludzkich środków, jakby boskie nie istniały, a boskich tak, jakby nie było ludzkich 252 Nie żyj całkowicie dla siebie ani całkowicie dla innych 253 Nie wyrażaj swoich myśli zbyt jasno 254 Nie lekceważ zła, kiedy jest małe 255 Wiedz, jak czynić dobro 256 Bądź przygotowany 257 Nie zrywaj więzów, albo Twoja reputacja zostanie rozmieniona na drobne 258 Poszukaj kogoś, kto pomoże Ci znosić Twoje nieszczęścia 259 Przewidź zniewagi i zamień je we względy 260 Nie możesz należeć całkowicie do innych i nikt nie może być całkowicie Tobie poddany 261 Nie upieraj się przy czymś głupim 262 Umiej zapomnieć 263 Dużo miłych rzeczy wydaje się lepszymi, kiedy należą do kogoś innego 264 Nie miej dni, w których postępujesz niedbale 265 Wystaw tych, którzy zależą od Ciebie, na próbę 266 Nie bądź zły przez to, że będziesz zbyt dobry 267 Jedwabne słowa, wypowiadane łagodnie 268 Mądrzy robią wcześniej to, co głupcy robią później 269 Skorzystaj z tego, że sam jesteś nowością 270 Nie bądź jedynym, który potępia to, co się powszechnie podoba 271 Jeżeli masz małą wiedzę, trzymaj się tego, co jest najpewniejsze w każdym zawodzie 272 Dodaj kurtuazję do ceny rzeczy, którą sprzedajesz 273 Poznaj charakter ludzi, z którymi masz do czynienia 274 Bądź czarujący 275 Płyń z prądem, ale zachowaj godność 276 Odświeżaj swoje usposobienie za pomocą natury i sztuki 277 Chwal się swoimi talentami 278 Nie skupiaj na sobie uwagi 279 Nie kłóć się z tymi, którzy Ci się sprzeciwiają 280 Człowiek honorowy 281 Zdobądź względy ludzi rozsądnych 282 Wykorzystaj nieobecność 283 Bądź odkrywczy, ale wrażliwy 284 Pilnuj swoich spraw 285 Nie gub siebie z powodu pecha kogoś innego 286 Nie zawdzięczaj wszystkiego jednej osobie ani też wszystkim 287 Nie działaj, kiedy targają Tobą namiętności 288 Dostosuj się do okoliczności 289 Najgorsza kompromitacja człowieka: pokazać, że jest się tylko człowiekiem 290 Mieszanie oceny z sympatią nigdy nie jest dobre 291 Wiedz, jak sprawdzić, ile znaczą inni 292 Niech Twój charakter przewyższa wymagania pracy, jaką wykonujesz 293 Dojrzałość 294 Tonuj swoje opinie 295 Nie pyszałek, ale ten, kto działa 296 Człowiek królewskich talentów 297 Zawsze zachowuj się tak, jak inni tego oczekują 298 Trzy rzeczy czynią cuda 299 Zostaw ludzi z poczuciem niezaspokojonego głodu 300 Jednym słowem, bądź święty; w tym zawiera się wszystko Aforyzmy O autorze: Baltasar Gracián (1601 - 1658) - moralista, filozof, pisarz. W wieku osiemnastu lat wstąpił do nowicjatu jezuitów. Przez pozostałe czterdzieści lat życia pracował jako kapelan i spowiednik, kaznodzieja, nauczyciel oraz zarządca (był rektorem i zastępcą rektora kilku uczelni jezuickich). Służył jako spowiednik Wicekróla Aragonii czy neapolitańskiego arystokraty Francesco Marii Carafy, a także jako kapelan oddziałów królewskich. Oprócz Sztuki doczesnej mądrości stworzył też fikcyjny portret doskonałego przywódcy (El Héroe), traktat El politico, rozprawę naukową o stylu i koncepcie poetyckim Arte de ingenio oraz Doskonałego szlachcica albo opis kilku uzdolnień zarówno naturalnych, jak i nabytych, które są konieczne, by stworzyć wielkiego człowieka.