Gospodarczo polityczne współczesne relacje Australii z Japonią (E-book) Jeziorany

Co z tą, szczególnie naznaczoną naszym dziejowym doświadczeniem, polską literaturą zrobić, jak ją traktować z myślą o dalszych drogach naszej kultury - i o przyszłości naszego narodowego i politycznego bytu? Czy widzieć w jej oryginalności wyjątkowy kulturowy skarb, czy nieco krępujące polskiego Europejczyka dziwactwo, a więc czy prezentować ją w salonach, czy raczej umieścić na rzadko odwiedzanym strychu? A wreszcie, jeśli nawet kiedyś przydała się w obronie zagrożonej narodowej tożsamości Polaków, to czy dziś jeszcze uznać ją za ewentualnie przydatną broń emocjonalnego "pospolitego ruszenia", czy raczej za niepotrzebny - a może nawet szkodliwy - balast? Te pytania warto chyba sobie zadawać. Spis treści: Spis treści Po latach… Przedmowa do wydania III…………………………………………..13 Wstęp…………………………………………………………………………………………..21 Wykład 1. Baśń i polityka………………………………………………………. 23 Świat fikcyjny czy quasi-rzeczywisty?………………………….23 „Nie bądź bezpieczny, poeta pamięta…” – czy tak?………..25 Polityka w baśni…………………………………………………………27 Baśń w polityce………………………………………………………….27 O badaniu współzależności faktów literackich i faktów politycznych………………………………………………………….28 Wykład 2. Czym jest kultura narodów pozbawionych państwa………………………………………………………………….. 31 Nowożytna historia trwania narodów środkowoeuropejskich pozbawionych własnego państwa………………………………………………………………..31 Przegląd i typologia sytuacji poszczególnych narodów w XVIII, XIX oraz XX wieku…………………………………..32 Wychowawcze, ideowe i polityczne funkcje kultury – a w niej literatury – w trwaniu narodu bez państwa………………………………………………………………..36 Specyfika przykładu polskiego w okresie 1795–1918…….39 Wykład 3. Skomplikowany podmiot kultury polskiej przed 1795 rokiem……………………………………………………………. 42 Rzeczpospolita Obojga Narodów – państwo wieloetniczne i wielowyznaniowe, zintegrowane politycznie i na poziomie kultury elitarnej………………42 Socjologia świadomości narodowej i politycznej mieszkańców Rzeczpospolitej Obojga Narodów………..44 Geografia kultury polskiej pod koniec XVIII wieku……….47 Oświeceniowa ideologia etatystyczna w kulturze polskiej końca XVIII wieku…………………………………….48 Dramat trzeciego rozbioru pojmowanego jako koniec istnienia Polski……………………………………………………..51 Wykład 4. Epoka napoleońska w kulturze polskiej………………. 54 Czy Polska już zginęła? Legionowy głos w ogólnonarodowej debacie jako początek filozofii polskiego romantyzmu…………………………………………..54 Początek trójzaborowej dezintegracji polskiej sytuacji i polskiej mentalności politycznej……………………………56 Dwie strategie walki o sprawę polską w epoce napoleońskiej………………………………………………………..58 Polityczna opcja napoleońska jako wybór nietypowego miejsca dla Polski w Europie………………………………….59 Kultura polska pierwszej dekady XIX wieku………………..61 Nauka historii poprzez dzieła literackie……………………….63 Prawda o roku 1812 na Litwie u Niemcewicza, Mickiewicza i Chodźki……………………………………………67 Wykład 5. Po kongresie wiedeńskim……………………………………… 70 Kongres wiedeński 1815 roku w dziejach Europy i dziejach Polski – mit liberalizacji Rosji i realia samodzierżawia…………………………………………………….70 Nowa geografia polskiej kultury – priorytet Wilna………..73 Masoneria jako siła sprawcza europejskiej ideologii politycznej i kultury XIX wieku………………………………75 Towarzystwo Filomatów, ich proces i nieoczekiwana kariera w historii kultury polskiej…………………………..77 Wykład 6. O rozumieniu romantyzmu…………………………………… 80 Wieloznaczność pojęcia „romantyzm”……………………………80 Tajemnica – pierwszy klucz do rozumienia romantyzmu………………………………………………………….82 Wolność – klucz drugi…………………………………………………84 Rozmaite narodowe oblicza romantyzmu……………………..85 Przejściowość i trwałość romantyzmu………………………….91 Wykład 7. Fenomen Adama Mickiewicza………………………………. 93 Spory o Mickiewicza……………………………………………………93 Na marginesie Ody do młodości…………………………………..93 Romantyzm po wileńsku…………………………………………….96 Dziady – czyli dzieje mickiewiczowskiego romantyzmu………………………………………………………….97 Wykład 8. „Szkoła ukraińska”………………………………………………… 99 O polskim romantyzmie inaczej…………………………………..99 Maria Malczewskiego (1825)……………………………………..101 Zamek kaniowski Goszczyńskiego (1828)……………………103 Ukraina Bohdana Zaleskiego…………………………………….105 Wykład 9. Wielka Emigracja jako pierwszoplanowe zjawisko w nowożytnych polskich dziejach politycznych, kulturalnych i ideowych………………. 106 Geneza Wielkiej Emigracji, jej zasięg socjalnopokoleniowy, czas trwania oraz miejsca osiedlenia i los jej uczestników……………………………………………..106 Główne inicjatywy polityczne uczestników Wielkiej Emigracji…………………………………………………………….108 Kierunki ideowe myśli emigracyjnej…………………………..110 Związki Wielkiej Emigracji z życiem w kraju……………… 111 Wielka Emigracja w literaturze polskiej…………………….114 Znaczenie emigracji politycznych dla historycznego bytu narodów zniewolonych………………………………………….116 Wykład 10. Mickiewicz na paryskim bruku i w wędrówkach dalszych…………………………………………………………………117 Wstęp do analizy: kreatywizm polityczny jako cecha niektórych dzieł literackich…………………………………..117 Mickiewiczowska Ojczyzna – jej imię, przyroda i ludzie………………………………………………………………..118 Słowiański rodowód i miejsce mickiewiczowskiej Polski………………………………………………………………….119 Mickiewiczowska wizja duchowej tożsamości Polski……123 Tradycjonalista czy postępowiec…………………………………126 „Polska Chrystusem Narodów”, czyli co myśleć o Mickiewiczowskim mesjanizmie?………………………..129 Wykład 11. Sprawy polskie z perspektywy Słowackiego……… 132 Słowacki – poeta par excellence………………………………….132 Ojczyzna Słowackiego……………………………………………….133 Na urwistych drogach Króla Ducha……………………………135 Odpowiedzi na pytania współczesne – jak do tego doszło?………………………………………………………………..138 Odpowiedzi na pytania współczesne – jacy jesteśmy?….139 Odpowiedzi na pytania współczesne – co może być naszą nadzieją?……………………………………………………140 Wykład 12. Ten trzeci…………………………………………………………….. 142 Sylwetka Zygmunta Krasińskiego……………………………..142 Sprawa polska w twórczości Krasińskiego………………….143 Widmo rewolucji……………………………………………………….145 Sprawa polska w perspektywie odległych dziejów Europy i chrześcijaństwa……………………………………..147 „Z szlachtą polską – polski lud”………………………………….148 Wykład 13. Romantycy z drugiego szeregu…………………………… 151 Wincenty Pol – poeta powstańczy………………………………151 W kręgu późnoromantycznej poezji patriotyczno- -religijnej…………………………………………………………….153 „Stańmy jako upiorów gromada”, czyli o polskiej pieśni tyrtejskiej………………………………………………….155 Przeszłość opowiadana w gawędzie i w pieśni……………..159 Wykład 14. Specyficzne cechy polskiej literatury romantycznej……………………………………………………….. 163 Regionalizm polskiej literatury romantycznej…………….163 Dwa kręgi polskiego romantyzmu – „światowcy” i „wiarusy”…………………………………………………………..164 Specyfika polskiego historyzmu romantycznego………….164 Motywy religijne romantyzmu polskiego…………………….165 Upolitycznienie polskiego romantyzmu………………………166 Wykład 15. Norwid, czyli przezwyciężenie romantyzmu……… 168 O trudności czytania Norwida……………………………………168 Norwidowa filozofia człowieka…………………………………..170 Niezgoda na patriotyczny kodeks moralny polskiego romantyzmu………………………………………………………..171 Sposób istnienia twórczości Norwida w literaturze polskiej……………………………………………………………….172 Wykład 16. Kraszewskiego przeczytali wszyscy…………………… 174 Poza schematem historycznoliterackim………………………174 Twórca gatunku powieści historyczno- -dokumentarnej…………………………………………………..175 Cykl powieściowych kronik z historii Polski……………….177 Wiedza o przeszłości narodu i państwa polskiego………..177 Dzieje Polski w Europie…………………………………………….178 Polski instynkt państwowy i moralność polityczna……..179 Wykład 17. Filozofia, kultura i myśl polityczna drugiej połowy XIX wieku – aura pozytywizmu……………… 182 Cywilizacyjny skok Europy w połowie XIX wieku……….182 Człowiek w walce o byt……………………………………………..184 Systemy ideologiczne – nowa droga mobilizacji zachowań zbiorowych…………………………………………..185 Pozytywizm jako filozoficzna i ideowa oferta dla narodu zniewolonego……………………………………………188 Publicystyka warszawska jako główne pole prezentowania idei pozytywistycznych w Polsce…….190 Odbicie idei pozytywizmu w polskiej prozie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku……192 Wykład 18. Sprawa polska a twórczość Henryka Sienkiewicza………………………………………………………… 195 Sienkiewiczowska wizja historii Polski………………………195 Kto jest największym wrogiem Polski?……………………….198 Współczesny polski bastion obronny w opinii Sienkiewicza……………………………………………………….200 Sienkiewicz i Polacy poza krajem………………………………202 Wykład 19. Sprawa polska w twórczości Bolesława Prusa i Marii Konopnickiej……………………………………………. 204 O tym, jak czytać Prusa…………………………………………….204 Pozytywista kwestionujący doktrynę………………………….206 Pogłosy sprawy polskiej…………………………………………….208 Krąg zainteresowań Marii Konopnickiej…………………….210 Pozytywizm polski – ideologia bez wizji sukcesu?……….211 Wykład 20. Czy można być pozytywistką w Grodnie? – Eliza Orzeszkowa………………………………………………… 212 Szczególna biografia Elizy…………………………………………212 Konwencja powieści tendencyjnej………………………………213 Rzeczywistość kresowa w twórczości dojrzałej Orzeszkowej………………………………………………………..213 Motyw powstania styczniowego…………………………………217 Elizy Orzeszkowej pojęcie obowiązku obywatelskiego….218 Wykład 21. Pokolenie niepokornych w polityce, kulturze i literaturze………………………………………………………….. 220 Inteligencja polska jako kategoria społeczna………………220 Edukacja niepokornych…………………………………………….221 Narodziny i ewolucja socjalizmu polskiego………………….224 Myśl narodowa Ligi Polskiej i Ligi Narodowej…………….227 Wirus nacjonalizmu w mentalności Polaków po 1900 roku……………………………………………………………230 Początki ruchu ludowego w trzech zaborach……………….233 Wykład 22. Antyideologiczny kanon sztuki i literatury epoki modernizmu a polska idea narodowa…………………. 237 Ogólne cechy ideologii epoki modernizmu…………………..237 Modernistyczne pojmowanie sztuki……………………………238 Rozbieżność filozoficznych i literackich kryteriów przynależności do modernizmu……………………………..239 Sposób istnienia i urozmaicenie problematyki narodowej w świecie przedstawionym literatury Młodej Polski……………………………………………………….243 Wykład 23. Problematyka narodowa w portretach literackich polskiego inteligenta przełomu wieków…………………………………………………………………. 245 Inteligent warszawski i krakowski w centrum nowej polskiej sceny literackiej………………………………………245 Polskie portrety dekadenta……………………………………….247 Inteligenckie drogi polityczne w utworach Żeromskiego………………………………………………………..249 Dojrzewanie do żniw…………………………………………………253 Inteligenci partyjni w ujęciach Weyssenhoffa i Struga……………………………………………………………….253 Wykład 24. Geograficzny, społeczny i historyczny pejzaż Polski w literaturze przełomu wieków………………. 257 Modernistyczne miasto, modernistyczna wieś – kategorie zniewolenia politycznego i tożsamości narodowej……………………………………………………………257 Polska widziana spod Wawelu…………………………………..259 Gdzie chłop jest potęgą, a gdzie nie?…………………………..260 Historia jak sygnał pobudki………………………………………264 Wykład 25. Polityczne role dziewiętnastowiecznej literatury polskiej – próba podsumowania………… 267 Patrząc z perspektywy Polski odrodzonej……………………267 Przegląd formacyjnych funkcji dziewiętnastowiecznej literatury polskiej………………………………………………..268 Społeczny odbiór dziewiętnastowiecznej literatury polskiej……………………………………………………………….272 Wykład 26. Była taka kultura………………………………………………… 275 Typowość czy unikatowość polskiej historii i literatury?…………………………………………………………275 Najazd świata realnego na światy przedstawione……….276 Quasi-rzeczywistość polonocentryczna?………………………277 Więź dziewiętnastowiecznej literatury polskiej z polskim czytelnikiem…………………………………………278 W jakim świecie… jaka literatura………………………………………………..279 Indeks nazwisk……………………………………………………………………………305