Nowy duch kapitalizmu (PDF) Dąbrowa Górnicza

Luc Boltanski, Ève Chiapello Nowy duch kapitalizmu Przełożył Filip Rogalski, Redakcja naukowa Małgorzata Jacyno „Luc Boltanski i Ève Chiapello piszą o trzech duchach kapitalizmu. Duch mieszczański powstał pod koniec XIX wieku i dominowały w nim małe, rodzinne firmy. Charakterystyczne dla niego są relacje paternalistyczne. Duch menedżerski przypadający na lata 1940‒1970 to czas wielkiego przemysłu, produkcji masowej, planowania, merytokracji i możliwości awansu. Realizowane w tych latach polityki publiczne miały na uwadze nierówności klasowe. Nowy, trzeci duch kapitalizmu pojawił się w latach osiemdziesiątych i przejął niektóre idee rewolty ’68. Wyrasta z organizacji sieciowej i realizuje się w takich wartościach, jak kreatywność, innowacja, mobilność i elastyczność. […] Sieć jest co prawda horyzontalna, jednak ceną za uzyskane w niej nowe możliwości – autonomii czy mobilności ‒ jest rezygnacja z praw społecznych. […] Dowartościowanie osobowości, rozwoju osobistego i relacji międzyludzkich przez nowe zarządzanie oraz jego naukowa (psychologiczna i filozoficzna) legitymizacja dają mu prawo do wnikania w prywatne, intymne sprawy pracowników”. Spis treści: Wprowadzenie (Małgorzata Jacyno) / XV Podziękowania / 3 Prolog / 7 Odnowiony kapitalizm i coraz gorsza sytuacja społeczna / 9 Zagrożenie dla powojennego modelu społeczeństwa i zamęt ideologiczny / 16 Ogólne wprowadzenie / 24 O duchu kapitalizmu i o roli krytyki Duch kapitalizmu / 26 Minimalna definicja kapitalizmu / 26 Kapitalizm potrzebuje ducha / 31 Z czego składa się duch kapitalizmu / 38 Historyczne stadia ducha kapitalizmu / 45 Pochodzenie usprawiedliwień wpisanych w ducha kapitalizmu / 50 Miasta jako normatywne punkty oparcia dla konstruowania usprawiedliwień / 53 Duch kapitalizmu uprawomocnia i ogranicza proces akumulacji / 58 Kapitalizm i jego krytyki / 61 Wpływ krytyki na ducha kapitalizmu / 63 Próby siłowe i próby prawomocne / 67 Rola krytyki w dynamice prób / 70 Historyczne formy krytyki kapitalizmu / 75 Niepełność krytyki / 82 Niezależne od krytyki przemiany ducha kapitalizmu / 84 Część pierwsza POWSTANIE NOWEJ KONFIGURACJI IDEOLOGICZNEJ Rozdział I / 89 Dyskurs menedżerski w latach dziewięćdziesiątych Źródła informacji na temat ducha kapitalizmu / 89 Literatura menedżerska jako wzorzec normatywny dla kapitalizmu / 89 Teksty zogniskowane wokół mobilizacji kadr / 97 Przemiany problematyki menedżerskiej od lat sześćdziesiątych do dziewięćdziesiątych / 100 Lata sześćdziesiąte: nawoływania o zarządzanie przez cele / 100 Lata dziewięćdziesiąte: ku modelowi przedsiębiorstwa sieciowego / 110 Zmiana form mobilizacji / 136 Lata sześćdziesiąte: ekscytacja postępem i bezpieczeństwo karier / 136 Lata dziewięćdziesiąte: rozwój osobisty przez realizowanie projektów / 142 Podsumowanie. Nowe zarządzanie jako odpowiedź na krytyki kapitalizmu / 153 Rozdział II / 159 Formowanie się miasta przez projekty Miasto przez projekty / 166 Zasada osądu i hierarchia bytów w mieście przez projekty / 168 Formy sprawiedliwości w mieście przez projekty / 185 Antropologia i naturalność miasta przez projekty / 193 Oryginalność miasta przez projekty / 196 W stosunku do miasta natchnionego / 196 W stosunku do miasta rynkowego / 197 W stosunku do miasta renomy / 201 W stosunku do miasta domowego / 202 W stosunku do miasta przemysłowego / 206 Miasto przez projekty oddaje specyfikę korpusu z lat dziewięćdziesiątych / 207 Upowszechnienie się reprezentacji sieciowej / 211 Wysyp prac na temat sieci / 211 Sieć: od nieprawomocności do prawomocności / 215 Uwagi o pochodzeniu prac na temat sieci / 218 Naturalizacja sieci w naukach społecznych / 228 Podsumowanie. Zmiany w moralności wywołane przez nowego ducha kapitalizmu / 231 Zmiana stosunku do pieniądza i mienia / 232 Zmiana stosunku wobec pracy / 236 Część druga PRZEMIANY KAPITALIZMU I ROZBROJENIE KRYTYKI Rozdział III / 241 Rok 1968. Kryzys i odnowa kapitalizmu Krytyczne lata / 244 Połączenie krytyki społecznej i krytyki artystycznej / 244 Dezorganizacja produkcji / 250 Roszczenia / 253 Reakcje i odpowiedzi na krytykę / 258 Pierwsza odpowiedź w terminach krytyki społecznej / 260 Druga odpowiedź w terminach krytyki artystycznej / 269 Pokolenie ’68 u władzy: socjaliści i elastyczność / 286 Podsumowanie. Rola krytyki w odnowie kapitalizmu / 291 Rozdział IV / 298 Demontaż świata pracy O zakresie interesujących nas przekształceń / 299 Zmiany w wewnętrznej organizacji pracy / 300 Przeobrażenia struktury produkcyjnej / 303 Przeobrażenia pracy / 309 Prekaryzacja zatrudnienia / 309 Dualizacja pracy najemnej / 318 Skutki procesu selekcji / wykluczenia / 324 Redukcja ochrony pracowników i regres socjalny / 339 Wzrost intensywności pracy za tę samą płacę / 342 Przeniesienie na państwo kosztów angażowania ludzi do pracy / 353 Rozdział V / 359 Osłabienie mechanizmów obronnych świata pracy Desyndykalizacja / 360 Zasięg desyndykalizacji / 362 Represje antyzwiązkowe / 369 Restrukturyzacje jako źródło desyndykalizacji / 373 Omijanie związków zawodowych przez praktyki nowego zarządzania / 377 Paraliżująca niejednoznaczność nowych mechanizmów / 380 Nieprzewidziane skutki zdobyczy legislacyjnych / 384 Ruch związkowy jako na wpół posłuszna ofiara krytyki artystycznej / 388 Dysfunkcje związkowe niekorzystne dla uzwiązkowienia / 392 Podważenie modelu klas społecznych / 396 Przedstawienie społeczeństwa jako zespołu klas społecznych w ramach państwa narodowego / 396 Kryzys modelu klas społecznych / 402 Rola przemieszczeń kapitalizmu w procesie dekonstrukcji klas społecznych / 405 Zakwestionowanie istnienia klas społecznych i jego wpływ na krytykę / 420 Wpływ dekategoryzacji na próby pracy / 424 Wpływ przemieszczeń na próby zinstytucjonalizowane / 426 Rola kategoryzacji w budowaniu sprawiedliwych prób / 426 Przemieszczenia i kategoryzacje: od próby wielkości do próby siłowej / 433 Identyfikacja nowych prób i odbudowa kategorii osądu / 436 Podsumowanie. Koniec krytyki? / 439 Część trzecia NOWY DUCH KAPITALIZMU I NOWE FORMY KRYTYKI Rozdział VI / 447 Odnowa krytyki społecznej Przebudzenie krytyki społecznej: od wykluczenia do wyzysku / 449 Od klas społecznych do wykluczenia / 449 Działalność humanitarna / 454 Nowe ruchy społeczne / 456 Problematyczność wykluczenia jako pojęcia krytycznego / 461 Zachowania egoistyczne w świecie koneksjonistycznym / 463 Wyzysk w świecie sieciowym / 471 Wyzysk niemobilnych przez mobilnych: test modelu / 478 Ku koneksjonistycznym mechanizmom sprawiedliwości? / 490 Elementy ogólnej gramatyki wyzysku / 490 Warunki ustanowienia miasta przez projekty / 495 Pomysły na ograniczenie koneksjonistycznego wyzysku / 501 Nowe ramy identyfikacji wkładu poszczególnych uczestników / 504 Ku sprawiedliwszym zasadom wynagradzania / 508 Ku wyrównaniu szans mobilności / 519 Podsumowanie. Miejsce prawa / 531 Rozdział VII / 534 Próba krytyki artystycznej Przejawy niepokoju / 536 Anomia w świecie koneksjonistycznym / 537 Dzisiejsze wskaźniki anomii / 540 Jakie wyzwolenie? / 542 Wyzwolenie oferowane przez pierwszego ducha kapitalizmu / 544 Krytyka kapitalizmu jako czynnika wyzwolenia / 546 Od drugiego ducha kapitalizmu do jego obecnej formy / 548 Narzucona samorealizacja i nowe formy ucisku / 550 Dwa znaczenia „wyzwolenia”, którymi grają kapitalistyczne pętle rekuperacji / 555 Jaka autentyczność? / 564 Krytyka nieautentyczności związana z drugim duchem kapitalizmu: krytyka umasowienia / 564 Marszandyzacja różnicy jako odpowiedź kapitalizmu / 568 Niepowodzenia marszandyzacji autentyczności i powrót niepokoju / 570 Podejrzenie wobec przedmiotów: przykład ekoproduktów / 577 Nowe żądanie autentyczności: krytyka sfabrykowanej różnicy / 580 Neutralizacja krytyki nieautentyczności i jej niepokojące skutki / 582 Dyskwalifikacja dążenia do autentyczności / 585 Niepokój o relacje: między przyjaźnią a interesem / 589 Nowe zarządzanie i oskarżenia o manipulację / 592 Być kimś i być elastycznym / 597 Miasto przez projekty i redefinicja tego, co można przekształcić w towar / 601 Podsumowanie. Ożywienie krytyki artystycznej? / 606 Bezpieczeństwo jako czynnik wyzwolenia / 608 Ograniczenie sfery rynkowej / 612 Podsumowanie / 615 Siła krytyki Aksjomatyka modelu zmiany / 615 Etapy przemiany ducha kapitalizmu / 626 Krytyka w sytuacji zgody co do istotnych prób / 626 Napinanie prób zinstytucjonalizowanych pod wpływem krytyki / 629 Przemieszczenia i obchodzenie prób zinstytucjonalizowanych / 635 Przemieszczenia zyskują zaczątki legitymizacji, grając na różnicach między siłami krytycznymi / 641 Neutralizacja krytyki zinstytucjonalizowanych prób pod wpływem przemieszczeń / 645 Wznowienie akumulacji i przegrupowanie kapitalizmu / 650 Niszczycielskie skutki przemieszczeń i zagrożenia dla samego kapitalizmu / 650 Rola krytyki w identyfikowaniu zagrożeń / 656 Ożywienie krytyki / 658 Budowanie nowych mechanizmów sprawiedliwości / 663 Kształtowanie się miast / 664 Postscriptum / 670 Socjologia wobec fatalizmów ANEKSY Aneks 1 / 681 Charakterystyka tekstów menedżerskich Aneks 2 / 684 Lista tekstów źródłowych z korpusów literatury menedżerskiej Korpus z lat sześćdziesiątych / 684 Korpus z lat dziewięćdziesiątych / 686 Aneks 3 / 689 Globalny obraz statystyczny tekstów menedżerskich Oprogramowanie / 689 Walidacja ogólnej treści obu korpusów / 690 Aneks 4 / 699 Relatywna obecność różnych „miast” w obu korpusach Przypisy / 703 Przypisy do Prologu / 703 Przypisy do Ogólnego wprowadzenia / 706 Przypisy do rozdziału I / 719 Przypisy do rozdziału II / 721 Przypisy do rozdziału III / 729 Przypisy do rozdziału IV / 745 Przypisy do rozdziału V / 762 Przypisy do rozdziału VI / 779 Przypisy do rozdziału VII / 800 Przypisy do Podsumowania / 810 Bibliografia / 816 Posłowie (2010) / 847 Ponowne spojrzenie na projekt teoretyczny / 847 Powrócić do mówienia o kapitalizmie / 848 Badanie krytyki a uprawianie krytyki / 853 Odpowiedź na niektóre krytyki / 855 Ekonomia konwencji a teoria regulacji / 855 Niedoszacowanie znaczenia innowacji technologicznych / 856 Stosunek do marksizmu: wychodząc poza bazę i nadbudowę / 857 Nasze rozumienie „ideologii” / 858 Czy jest to książka specyficznie francuska? / 858 Miejsce sieci i jego interpretacja / 859 Podwójna ontologia świata społecznego / 862 Kilka uwag na temat „opóźnienia krytyki” / 865 Powtórne spojrzenie na naszą interpretację kapitalizmu / 867 Indeks osób / 874