Linux. Wprowadzenie do wiersza poleceń Dąbrowa Górnicza

Komputery są wszędzie, a ich użyteczność stale rośnie. Łącząca je sieć ogromnie zwiększa ich możliwości. Dziś niemal każdy ma dostęp do komputera. Nadeszła era niezwykłego równouprawnienia i kreatywnej wolności. Jednak od jakiegoś czasu widoczny jest odwrotny trend: kilka wielkich korporacji coraz więcej z niej przejmuje i chce dyktować, co wolno, a czego nie wolno wykonać na komputerze. Oprogramowanie open source, zwłaszcza system Linuks, można traktować jako obronę szczególnego rodzaju wolności: możliwości decydowania o tym, co dokładnie robi komputer, bez jakichkolwiek tajemnic i ukrytych wątków. Ta wolność wymaga głębokiej wiedzy i pewnych umiejętności. Ta wolność wymaga posługiwania się wierszem poleceń. Książka jest kolejnym wydaniem bestsellerowego podręcznika, dzięki któremu już za chwilę możesz zacząć wpisywać pierwsze polecenia w terminalu, aby niespostrzeżenie przejść do tworzenia złożonych skryptów w najnowszej wersji basha 4.x, najpopularniejszej powłoki Linuksa. Przedstawiono tu nowe operatory przekierowania i mechanizmy interpretacji w powłoce. Uaktualniono część dotyczącą skryptów powłoki - zaprezentowano solidne praktyki pisania skryptów oraz sposoby unikania typowych, potencjalnie groźnych błędów. Dzięki książce zdobędziesz cenne umiejętności, takie jak nawigacja w systemie plików, konfigurowanie środowiska, łączenie poleceń oraz dopasowywanie wzorców za pomocą wyrażeń regularnych. Przekonasz się, że bez myszy możesz kontrolować swój komputer na nieosiągalnym dotychczas poziomie! Najciekawsze zagadnienia: tworzenie i usuwanie plików, katalogów i dowiązań symbolicznych administrowanie systemem, w tym zarządzanie procesami stosowanie standardowego wejścia i wyjścia, przekierowań oraz potoków praca z vi skrypty powłoki służące do automatyzacji zadań polecenia cut, paste, grep, patch, sed i wiele innych Odzyskaj kontrolę nad swoim komputerem - zapomnij o myszy! Spis treści: Podziękowania 21 Wstęp 23 CZĘŚĆ I. NAUKA POWŁOKI 1. Czym jest powłoka? 31 Emulatory terminali 31 Pierwsze kroki 32 Historia poleceń 32 Przesuwanie kursora 32 Pierwsze polecenia 33 Kończenie sesji terminala 35 Podsumowanie 35 2. Nawigacja 37 Hierarchia systemu plików 37 Bieżący katalog roboczy 38 Wypisywanie zawartości katalogu 39 Zmienianie bieżącego katalogu roboczego 39 Ścieżki bezwzględne 39 Ścieżki względne 40 Przydatne skróty 42 Podsumowanie 42 3. Przegląd systemu 43 Więcej zabawy z ls 43 Opcje i argumenty 44 Długi format pod lupą 45 Sprawdzanie typu pliku za pomocą polecenia type 46 Wyświetlanie zawartości pliku za pomocą polecenia less 47 Wycieczka z przewodnikiem 49 Dowiązania symboliczne 51 Dowiązania twarde 52 Podsumowanie 52 4. Manipulowanie plikami i katalogami 53 Wieloznaczniki 54 mkdir - tworzenie katalogów 56 cp - kopiowanie plików i katalogów 56 Przydatne opcje i przykłady 57 mv - przenoszenie plików i zmiana ich nazw 58 Przydatne opcje i przykłady 58 rm - usuwanie plików i katalogów 58 Przydatne opcje i przykłady 59 ln - tworzenie dowiązań 60 Dowiązania twarde 60 Dowiązania symboliczne 61 Budowanie placu zabaw 61 Tworzenie katalogów 62 Kopiowanie plików 62 Przenoszenie plików i zmiana ich nazw 63 Tworzenie dowiązań twardych 64 Tworzenie dowiązań symbolicznych 65 Usuwanie plików i katalogów 66 Podsumowanie 68 5. Polecenia 69 Czym właściwie są polecenia? 70 Identyfikowanie poleceń 70 type - wyświetlanie typu polecenia 70 which - wyświetlanie lokalizacji pliku wykonywalnego 71 Pobieranie dokumentacji polecenia 71 help - uzyskiwanie pomocy dla poleceń wbudowanych w powłokę 71 --help - wyświetlanie informacji o użyciu 72 man - wyświetlanie podręcznika programu 73 apropos - wyświetlanie odpowiednich poleceń 74 whatis - wyświetlanie jednowierszowego opisu podręcznika polecenia 75 info - wyświetlanie informacji o programie 75 README i inne pliki dokumentacji programu 76 Tworzenie własnych poleceń z wykorzystaniem polecenia alias 77 Podsumowanie 79 6. Przekierowania 81 Standardowy strumień wejścia, wyjścia oraz błędów 82 Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia 82 Przekierowanie standardowego strumienia błędów 84 Przekierowanie standardowego strumienia wyjścia i standardowego strumienia błędów do jednego pliku 85 Usuwanie niepotrzebnych danych wynikowych 86 Przekierowanie standardowego strumienia wejścia 86 cat - łączenie plików 86 Potoki 88 Filtry 89 uniq - zgłaszanie lub pomijanie powtarzających się wierszy 90 wc - wypisywanie liczników wierszy, słów oraz bajtów 90 grep - wypisywanie wierszy pasujących do wzorca 91 head (tail) - zwracanie początku (końca) pliku 92 tee - pobieranie danych ze standardowego strumienia wejścia, przekazywanie ich do standardowego strumienia wyjścia i do plików 93 Podsumowanie 94 7. Spojrzenie na świat z punktu widzenia powłoki 95 Interpretacja poleceń 95 Interpretacja ścieżek 96 Interpretacja tyldy 98 Interpretacja wyrażeń arytmetycznych 98 Interpretacja nawiasów 99 Interpretacja parametrów 101 Podstawianie wyników poleceń 101 Cytowanie 102 Cudzysłowy podwójne 103 Cudzysłowy pojedyncze 105 Interpretowanie znaków 105 Sekwencje z lewym ukośnikiem 105 Podsumowanie 106 8. Zaawansowane sztuczki związane z klawiaturą 107 Edytowanie wiersza poleceń 108 Przemieszczanie kursora 108 Modyfikowanie tekstu 108 Wycinanie i wklejanie tekstu 109 Uzupełnianie 110 Korzystanie z historii 111 Przeszukiwanie historii 112 Interpretacja historii 113 Podsumowanie 114 9. Uprawnienia 115 Właściciele, członkowie grupy i wszyscy pozostali 116 Odczyt, zapis i wykonywanie 117 chmod - zmiana trybu pliku 119 Ustawianie trybu pliku z poziomu interfejsu graficznego 122 umask - ustawianie uprawnień domyślnych 123 Niektóre uprawnienia specjalne 124 Zmiana tożsamości 125 su - uruchamianie powłoki z identyfikatorem zastępczego użytkownika i grupy 126 sudo - wykonywanie polecenia jako inny użytkownik 127 chown - zmiana właściciela pliku i grupy 129 chgrp - zmiana przypisania do grupy 130 Ćwiczenia dotyczące własnych uprawnień 130 Zmiana własnego hasła 132 Podsumowanie 133 10. Procesy 135 Jak działa proces? 136 Wyświetlanie procesów 136 Dynamiczne wyświetlanie procesów za pomocą polecenia top 138 Sterowanie procesami 139 Zatrzymywanie procesu 141 Umieszczanie procesu w tle 141 Przywracanie procesu do pierwszego planu 142 Zatrzymywanie (wstrzymywanie) procesu 142 Sygnały 143 Wysyłanie sygnałów do procesów za pomocą polecenia kill 144 Wysyłanie sygnałów do wielu procesów za pomocą polecenia killall 146 Wyłączanie systemu 146 Więcej poleceń dotyczących procesów 147 Podsumowanie 148 CZĘŚĆ II. KONFIGURACJA I ŚRODOWISKO 11. Środowisko 151 Co jest przechowywane w środowisku? 152 Przeglądanie środowiska 152 Niektóre ciekawe zmienne 154 W jaki sposób konfigurowane jest środowisko? 154 Czym jest plik startowy? 156 Modyfikowanie środowiska 157 Które pliki należy zmodyfikować? 157 Edytory tekstu 158 Korzystanie z edytora tekstu 158 Aktywowanie naszych zmian 161 Podsumowanie 162 12. Łagodne wprowadzenie do vi 163 Dlaczego należy się nauczyć vi? 163 Krótkie wprowadzenie 164 Uruchamianie i zatrzymywanie vi 164 Tryby edycji 166 Włączanie trybu edycji 167 Zapisywanie pracy 167 Zmiana położenia kursora 168 Podstawowa edycja 169 Dodawanie tekstu 169 Otwieranie wiersza 170 Usuwanie tekstu 170 Wycinanie, kopiowanie i wklejanie tekstu 172 Łączenie wierszy 173 Szukanie i zastępowanie 173 Przeszukiwanie wiersza 173 Przeszukiwanie całego pliku 174 Wyszukiwanie i zastępowanie globalne 174 Edycja wielu plików 176 Przełączanie między plikami 176 Otwieranie do edycji dodatkowych plików 177 Kopiowanie treści z jednego pliku do drugiego 178 Wstawianie treści całego pliku do drugiego pliku 179 Zapisywanie zmian 179 Podsumowanie 180 13. Dostosowywanie znaku zachęty 181 Anatomia znaku zachęty 181 Alternatywne projekty znaków zachęty 182 Dodawanie koloru 184 Przesuwanie kursora 186 Zapisywanie znaku zachęty 187 Podsumowanie 188 CZĘŚĆ III. POPULARNE ZADANIA I PODSTAWOWE NARZĘDZIA 14. Zarządzanie pakietami 191 Systemy zarządzania pakietami 192 Jak działają systemy zarządzania pakietami? 192 Pliki pakietu 192 Repozytoria 193 Zależności 193 Narzędzia zarządzania pakietami wysokiego i niskiego poziomu 194 Popularne zadania zarządzania pakietami 194 Szukanie pakietu w repozytorium 194 Instalowanie pakietu z repozytorium 195 Instalowanie pakietu z wykorzystaniem pliku pakietu 195 Usuwanie pakietu 196 Uaktualnianie pakietów z repozytorium 196 Uaktualnianie pakietów za pomocą pliku pakietu 196 Wyświetlanie zainstalowanych pakietów 197 Sprawdzanie, czy pakiet jest zainstalowany 197 Wyświetlanie informacji o zainstalowanym pakiecie 198 Sprawdzanie, który pakiet zainstalował plik 198 Podsumowanie 198 15. Nośniki danych 201 Montowanie i odmontowywanie urządzeń pamięciowych 202 Wyświetlanie listy zamontowanych systemów plików 203 Ustalanie nazwy urządzenia 206 Tworzenie nowych systemów plików 210 Manipulowanie partycjami z wykorzystaniem fdisk 210 Tworzenie nowego systemu plików z wykorzystaniem mkfs 212 Testowanie i naprawa systemów plików 213 Przenoszenie danych bezpośrednio do urządzeń oraz z urządzeń 214 Tworzenie obrazów dysków CD 215 Tworzenie obrazu kopii dysku CD 215 Tworzenie obrazu na podstawie zbioru plików 216 Zapisywanie obrazów CD 216 Bezpośrednie montowanie obrazu ISO 216 Opróżnianie zapisywalnego dysku CD 216 Zapisywanie obrazu 217 Podsumowanie 217 Dodatkowe informacje 217 16. Zagadnienia sieciowe 219 Sprawdzanie i monitorowanie sieci 220 ping 220 traceroute 221 ip 222 netstat 223 Przenoszenie plików poprzez sieć 224 ftp 224 lftp - ulepszony ftp 226 wget 226 Bezpieczna komunikacja z hostami zdalnymi 226 ssh 227 scp i sftp 230 Podsumowanie 232 17. Szukanie plików 233 locate - łatwy sposób szukania plików 234 find - trudny sposób wyszukiwania plików 235 Testy 236 Operatory 237 Predefiniowane akcje 240 Akcje zdefiniowane przez użytkownika 242 Zwiększanie wydajności 243 xargs 244 Powrót do placu zabaw 245 Opcje polecenia find 247 Podsumowanie 247 18. Archiwizacja i kopie zapasowe 249 Kompresowanie plików 250 gzip 250 bzip2 252 Archiwizacja plików 253 tar 253 zip 258 Synchronizacja plików i katalogów 261 Korzystanie z polecenia rsync poprzez sieć 264 Podsumowanie 265 19. Wyrażenia regularne 267 Co to są wyrażenia regularne? 268 grep 268 Metaznaki i literały 270 Znak dowolny 270 Kotwice 271 Wyrażenia w nawiasach i klasy znaków 272 Zaprzeczenie 273 Tradycyjne zakresy znaków 273 Klasy znaków POSIX 274 Podstawowy POSIX a rozszerzone wyrażenia regularne 277 Alternatywa 279 Kwantyfikatory 280 ? - dopasowuje element zero lub jeden raz 280 * - dopasowuje element zero lub więcej razy 281 + - dopasowuje element raz lub więcej razy 281 {} - dopasowuje element określoną liczbę razy 282 Zaprzęgamy wyrażenia regularne do pracy 283 Sprawdzanie listy telefonicznej za pomocą polecenia grep 283 Szukanie brzydkich nazw plików z wykorzystaniem polecenia find 284 Wyszukiwanie plików za pomocą polecenia locate 284 Wyszukiwanie tekstu za pomocą programów less i vim 285 Podsumowanie 286 20. Przetwarzanie tekstu 287 Zastosowanie tekstu 288 Dokumenty 288 Strony WWW 288 E-mail 288 Wyjście drukarki 288 Kod źródłowy programów 289 Ponowne odwiedziny u starych przyjaciół 289 cat 289 sort 291 uniq 297 Cięcie i krojenie 299 cut - usuwanie fragmentów z każdego wiersza plików 299 paste - łączenie wierszy w pliku 302 join - łączenie dwóch plików na podstawie wspólnego pola 303 Porównywanie tekstu 305 comm - porównywanie dwóch posortowanych plików wiersz po wierszu 305 diff - porównywanie plików wiersz po wierszu 306 patch - dołączanie do oryginału pliku z różnicami 309 Edycja w locie 310 tr - transliterowanie lub usuwanie znaków 310 sed - edytor strumieniowy służący do filtrowania i przekształcania tekstu 312 aspell - interaktywny program do sprawdzania pisowni 320 Podsumowanie 323 Dodatkowe informacje 323 21. Formatowanie wyników 325 Proste narzędzia formatowania 325 nl - wstawianie numerów wierszy 326 fold - zawijanie każdego wiersza do określonej długości 329 fmt - prosty program do formatowania tekstu 329 pr - formatowanie tekstu do druku 332 printf - formatowanie i wypisywanie danych 333 Systemy formatowania dokumentów 336 groff 337 Podsumowanie 341 22. Drukowanie 343 Krótka historia druku 344 Drukowanie w zamierzchłych czasach 344 Drukarki oparte na znakach 344 Drukarki graficzne 345 Drukowanie w systemie Linux 346 Przygotowanie plików do druku 347 pr - przekształcanie plików tekstowych przeznaczonych do druku 347 Przesyłanie zadania drukowania do drukarki 348 lpr - drukowanie plików (styl Berkeley) 348 lp - drukowanie plików (styl Systemu V) 349 Inna opcja - a2ps 350 Monitorowanie zadań drukowania i sterowanie nimi 351 lpstat - wyświetlanie informacji o stanie drukarki 353 lpq - wyświetlanie statusu kolejki drukarki 353 lprm i cancel - anulowanie zadań drukowania 354 Podsumowanie 354 23. Kompilowanie programów 355 Czym jest kompilowanie? 356 Czy wszystkie programy są skompilowane? 357 Kompilowanie programu w języku C 358 Uzyskiwanie kodu źródłowego 358 Sprawdzanie zawartości drzewa źródłowego 360 Budowanie programu 361 Instalowanie programu 365 Podsumowanie 366 CZĘŚĆ IV. TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI 24. Pisanie pierwszego skryptu 369 Czym są skrypty powłoki? 369 Jak napisać skrypt powłoki? 370 Format pliku skryptu 370 Uprawnienia do wykonywania 371 Lokalizacja pliku skryptu 371 Dobre lokalizacje dla skryptów 373 Więcej trików formatowania 373 Długie nazwy opcji 373 Wcięcia i kontynuacja wierszy 374 Podsumowanie 375 25. Rozpoczynanie projektu 377 Pierwszy etap - minimalny dokument 377 Drugi etap - dodawanie pewnych danych 380 Zmienne i stałe 380 Przypisywanie wartości do zmiennych i stałych 383 Dokumenty włączone 384 Podsumowanie 387 26. Projektowanie zstępujące 389 Funkcje powłoki 390 Zmienne lokalne 393 Utrzymywanie działania skryptów 394 Podsumowanie 397 27. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia if 399 Instrukcje if 400 Status wyjścia 401 Korzystanie z testu 402 Funkcje plikowe 402 Funkcje tekstowe 405 Funkcje liczbowe 406 Nowocześniejsza wersja programu test 407 (( )) - przeznaczone dla liczb całkowitych 409 Łączenie wyrażeń 410 Operatory sterowania - inny sposób rozgałęziania 412 Podsumowanie 413 28. Odczyt wejścia z klawiatury 415 read - odczyt danych ze standardowego strumienia wejścia 416 Opcje 418 IFS 420 Weryfikacja wejścia 422 Menu 424 Podsumowanie 425 Dodatkowe informacje 426 29. Sterowanie przepływem - pętle while i until 427 Pętle 428 while 428 Ucieczka z pętli 430 until 432 Odczyt plików za pomocą pętli 432 Podsumowanie 433 30. Usuwanie błędów 435 Błędy składniowe 435 Brakujące cudzysłowy 436 Brakujące lub niespodziewane tokeny 437 Nieprzewidziane interpretacje 437 Błędy logiczne 439 Programowanie defensywne 439 Uwaga na nazwy plików 441 Weryfikacja wejścia 442 Testowanie 442 Przypadki testowe 443 Debugowanie 444 Znalezienie miejsca problemu 444 Śledzenie 445 Sprawdzanie wartości podczas wykonywania 447 Podsumowanie 447 31. Sterowanie przepływem - rozgałęzienia case 449 Polecenie case 449 Wzorce 451 Wykonywanie wielu operacji 453 Podsumowanie 454 32. Parametry pozycyjne 455 Dostęp do wiersza poleceń 455 Ustalanie liczby argumentów 457 shift - uzyskiwanie dostępu do wielu argumentów 457 Proste programy 459 Korzystanie z parametrów pozycyjnych wraz z funkcjami powłoki 459 Masowa obsługa parametrów pozycyjnych 460 Bardziej kompletne programy 462 Podsumowanie 465 33. Sterowanie przepływem - pętla for 469 for - tradycyjna forma powłoki 469 for - forma języka C 473 Podsumowanie 474 34. Łańcuchy tekstowe i liczby 477 Interpretacja parametrów 477 Podstawowe parametry 478 Interpretacje służące do zarządzania pustymi zmiennymi 478 Interpretacje, które zwracają nazwy zmiennych 480 Operacje na łańcuchach tekstowych 481 Zmiana wielkości liter 484 Interpretacja wyrażeń arytmetycznych 486 Liczby o różnej podstawie 486 Operatory jednoargumentowe 487 Prosta arytmetyka 487 Przypisanie 488 Operacje bitowe 490 Logika 491 bc - język kalkulatora dowolnej precyzji 493 Korzystanie z bc 494 Przykładowy skrypt 495 Podsumowanie 496 Dodatkowe informacje 496 35. Tablice 497 Czym są tablice? 497 Tworzenie tablic 498 Przypisywanie wartości do tablicy 498 Dostęp do elementów tablicy 499 Operacje na tablicach 501 Wyświetlanie zawartości całej tablicy 501 Określanie liczby elementów tablicy 502 Znajdowanie indeksów wykorzystanych przez tablicę 502 Dodawanie elementów na końcu tablicy 503 Sortowanie tablicy 503 Usuwanie tablicy 504 Tablice asocjacyjne 505 Podsumowanie 505 36. Egzotyka 507 Polecenia grupowe i podpowłoki 507 Substytucja procesu 511 Pułapki 513 Wykonywanie asynchroniczne za pomocą polecenia wait 516 Potoki nazwane 518 Ustawianie potoku nazwanego 519 Korzystanie z potoków nazwanych 519 Podsumowanie 519