Klimat odwilży. Obrazy Marka Oberländera (ebook) Chrzanów

Odwilż w podstawowym sensie oznacza ocieplenie i rozmarzanie - tak, że odsłania się to, co wcześniej było ukryte pod grubą warstwą lodu. Przez pryzmat odwilżowej metafory Piotr Słodkowski patrzy na twórczość Marka Oberlandera, jednego z najważniejszych polsko-żydowskich malarzy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, autora słynnego płótna Napiętnowani (1955). W klimacie odwilży po stalinizmie Oberlander postawił palące pytanie o miejsce polskich Żydów w gruntownie przeobrażonym świecie. Stanął przed zasadniczymi problemami: W jaki sposób Holokaust mógł być obecny w malarstwie? Na ile zaś - wprost przeciwnie - liberalizacja kultury nie przekładała się na odwilż pamięci o Zagładzie? Słodkowski rekonstruuje przejmujące losy Oberlandera: małomiasteczkowy Żyd i żołnierz Armii Czerwonej, który po powrocie z Rosji nie odnalazł rodziny; aktywny w PRL artysta i emigrant, który opuścił kraj pod naporem antysemityzmu; posiadacz polskiego paszportu i francuskiego titre de voyage, żyjący kolejno w kręgu czterech języków. Autor uważnie i z empatią przygląda się najważniejszym obrazom artysty i odnosi je do jego doświadczeń biograficznych oraz problemów dominujących XX wiek (faszyzm, antysemityzm, komunizm). Pyta wreszcie o odbiorców sztuki Oberlandera. Omawia, jak postrzegano jego malarstwo w epoce, i zastanawia się, co możemy dostrzec w nim dzisiaj. Piotr Słodkowski napisał świetną książkę. Ważną nie tylko dla specjalistów - historyków sztuki, lecz także dla wszystkich zainteresowanych nowym odczytaniem stosunków polsko-żydowskich w poholokaustowej i powojennej przeszłości; odczytaniem odkrywczo wyprowadzonym z artystycznych, wizualnych świadectw polskiej kultury. prof. Ryszard Nycz Książka Słodkowskiego jest nadzwyczaj ciekawym studium sztuki jednego artysty. Rozważania autora są płodne intelektualnie i inspirują wyobraźnię w konfrontacji z faktami. Bazują z jednej strony na skrupulatnej analizie dokumentów i krytyce źródeł archiwalnych, a z drugiej są pogłębioną i wnikliwą lekturą obrazów pozwalającą ominąć odniesienia "stylistyczne", a w każdym detalu widzieć nową wskazówkę interpretacyjną. prof. Andrzej Turowski Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego. Spis treści: Wprowadzenie: Odwilż, Oberländer i sondowanie historii sztuki Klimat odwilży Oglądając Oberländera, testując historię sztuki Źródła, metody, strategie interpretacyjne Arsenał i Oberländer w historii sztuki Zarys treści książki Część I. Doświadczenia Rozdział 1: Polak, Żyd, artysta. Biografia Marka Oberländera Szczerzec, 1922–1939 Armia Czerwona, 1939–1941–1946 Izrael i Stany Zjednoczone Polska Ludowa, 1946–1963 Francja, 1963–1978 Polityka, tożsamość i powidoki życia w PRL Rozdział 2: Biografia jako metoda. Oberländer wśród polskich Żydów Krytyczny wymiar zwrotu biograficznego Artyści odwilży: cztery korekty Bagaż historyczny, 1939–1968 Część II. Obrazy Rozdział 3: Piętna faszyzmu i antysemityzmu. Napiętnowani w rozszerzonym polu wyobrażeń społecznych Napiętnowani wobec tradycji artystycznej Piętno fotografii nazistowskiej, naukowej, medycznej Piętno żydokomuny Oberländer i komunizm Piętnowani i piętnujący Rozdział 4: Zrehabilitować twarz. Portretowanie pozagładowej egzystencji Żydów polskich Mgła i doświadczenie niewidzenia Miasteczko we wspomnieniu i w reportażu Oberländer, kronikarz życia z odwróconą głową Siła portretu Rozdział 5: Nowoczesność, materia i walka o pamięć. Figury jako totemy Figury, szczątki, głowy Geografie wiedzy, odwilż i granice nowoczesności Walka o pamięć w PRL i za żelazną kurtyną Pamięć totemiczna Czego chcą obrazy? Część III. Odbiorcy Rozdział 6: „Nie możemy patrzeć na te szpetne obrazy”. Recepcja Arsenału w perspektywie niesprawiedliwości epistemicznej Niesprawiedliwość epistemiczna Niesprawiedliwość hermeneutyczna w PRL Stłumiona pamięć i nieczytelna forma Porażka obrazów Rozdział 7: „Instynkt sprawiedliwości”. Klimat odwilży i zmiana epistemiczna w historii sztuki Heroiczni odbiorcy Obrazy, które interpelują Instynkty, które człowiek w sobie nosi (lub powinien nosić) Klimat historii sztuki Zakończenie Podziękowania Bibliografia Nota bibliograficzna Spis ilustracji Summary. The Climate of Thaw. Marek Oberländer’s Paintings Przypisy