Ikebana. Dzieje, myśl, percepcja Legnica

Publikacja jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, tak obszernym i pogłębionym metodologicznie, opracowaniem na temat szkół i stylów ikebany, jej twórców, mistrzów oraz recepcji zarówno w samej Japonii, jak i na Zachodzie. W wyczerpujący sposób wychodzi naprzeciw zainteresowaniom polskich czytelników podejmując próbę przedstawienia estetyki Japonii z perspektywy badań nad kado, czyli sztuką układania kwiatów. Dr hab. Iwona Kordzińska-Nawrocka Monografia prezentuje się jako wyjątkowo cenne opracowanie, oczekiwane przez polskich japonistów, kulturoznawców, historyków i adeptów sztuki układania kwiatów. Jest owocem wieloletnich, pogłebionych badań naukowych i przemyśleń Autorów na temat miejsca ikebany w kulturze japońskiej oraz jej recepcji na Zachodzie. Odznacza się wysokim poziomeme merytorycznym i wnosi dużą wiedzę do badań nad szeroką pojętą sztuką i kulturą japońską. Dr hab. Beata Kubiak Ho-Chi SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 Rozdział 1 - Małgorzata Dutka ZARYS DZIEJÓW IKEBANY 15 1.1. Geneza ikebany 18 1.1.1. Źródła ikebany a religie Japonii 19 1.1.2. Kwiaty w starożytnej przestrzeni świeckiej 24 1.1.3. Dekoracje kwiatowe do XIV wieku 26 1.2. Początki sztuki kompozycji – powstanie stylu tatehana 29 1.2.1. Proces laicyzacji kompozycji kwiatowych 30 1.2.2. Pierwsi mistrzowie ikebany 33 1.3. Rozwój stylu tatehana i przekazy kadensho 36 1.3.1. Wczesne przekazy o kwiatach 37 1.3.2. Ustny przekaz Senno 39 1.3.3. Inne przekazy o kwiatach z XVI wieku 42 1.3.4. Kwiaty i herbata 43 1.3.5. Działalność Ikenobo Senko I 45 1.4. Twórczość Ikenobo Senko II i upowszechnienie stylu rikka 47 1.4.1. Działalność uczniów Senko II 48 1.4.2. Popularyzacja rikka 52 1.4.3. Schyłek mody na rikka 58 1.5. Nowe koncepcje kompozycji 59 1.5.1. Traktaty o kwiatach 59 1.5.2. Nowe nurty stylów kompozycji 61 1.5.3. Moda oraz krytyka i satyra na seika 64 1.5.4. Wpływy chińskie i bunjin ike 67 1.5.5. Powstanie kanonu seika 68 1.5.6. Ikebana jako kultura codzienna 70 1.6. Ikebana w nowym systemie państwowym 72 1.6.1. Ikebana w oczach obcokrajowców 73 1.6.2. Ikebana jako przedmiot badań naukowych 78 1.6.3. Nowe style kompozycji 80 1.6.4. Dziennikarstwo i wydawnictwa oświatowe o ikebanie 82 1.6.5. Ruch stylu wolnego 84 1.6.6. Popularyzacja ikebany w Japonii i za granicą 86 1.7. U progu współczesności 88 1.7.1. Kultura dla mas, modernizm i studia nad klasyką 89 1.7.2. Ikebana popularyzowana przez cudzoziemców 91 1.7.3. Japońska promocja ikebany za granicą 94 1.7.4. Ikebana w czasach wojny 98 1.8. Okres powojenny 102 1.8.1. Od ikebany awangardowej do ikebany domowej 102 1.8.2. Zainteresowanie ikebaną w Japonii i za granicą 104 1.8.3. Tendencje artystyczne, wydawnicze i naukowe 106 1.8.4. Ikebana XXI wieku 109 Podsumowanie 112 Rozdział 2 - Inoue Osamu PODSTAWY MYŚLI KADO 115 2.1. Teoria shussho 115 2.1.1. Idee miniaturyzacji krajobrazu 115 2.1.2. Idee shasei (odtworzenia postaci) 128 2.1.3. Idea korekty 138 2.2. Teoria formy kompozycji 147 2.2.1. Idea shin (głównego elementu) 147 2.2.2. Filozofia dogu 151 2.2.3. Idea sansai 155 2.3. Teoria szkolenia 159 2.3.1. Idee keiko (ćwiczeń) 159 2.3.2 Idee inwencji 172 Podsumowanie 183 Rozdział 3 - Kobayashi Yoshiho IKEBANA DOMENĄ KOBIET? 191 3.1. Geneza męskich umiejętnośc 191 3.1.1. Przekazy o kwiatach i keiko 191 3.1.2. Keiko i zasady kokoroe wśród bushi 193 3.1.3. Etykieta a ikebana 197 3.1.4. Popularyzacja wśród mieszczan 199 3.1.5. Wychowanie chłopców i ich umiejętności 203 3.2. Czego mogą uczyć się kobiety 205 3.2.1. Kwiaty w życiu codziennym 205 3.2.2. Czym mogą zajmować się kobiety 207 3.2.3. Kurtyzana układająca kwiaty 209 3.2.4. Trend zwany yugei 212 3.3. Zakres umiejętności kobiet 213 3.3.1. Umiejętności kobiet z klasy buke 213 3.3.2. Mieszczańskie spotkania przy ikebanie 215 3.3.3. Miejskie dziewczęta na służbie 218 3.3.4. Wiedza ogólna kobiet z ludu 222 3.4. Kształtowanie się roli kobiet 225 3.4.1. Cywilizacja i oświecenie a umiejętności mężczyzn i kobiet 225 3.4.2. Ewolucja tekstu Onna daigaku 226 3.4.3. Szkoły dla dziewcząt 228 3.4.4. Żeńskie szkoły chrześcijańskie 231 3.5. Kobiety a ikebana jako „kultura japońska" 233 3.5.1. Międzynarodowe wystawy przemysłowe 233 3.5.2. Pamiętniki Klary Whitney 235 3.5.3. Relacje Isabelli Bird z podróży po Japonii 238 3.5.4. Aspekt płci w dziełach Josiaha Condera 240 3.6. Ikebana przedwojenna a kobiety 241 3.6.1. Wpływ mediów 241 3.6.2. Kolonie i japońscy imigranci 245 3.6.3. Wspomnienia pani Herrigel 247 3.7. Powojenna ikebana a gender 249 3.7.1. Internacjonalizacja ikebany 249 3.7.2. „Praktyki panien młodych” 251 3.7.3. Przemiany w mediach 253 3.7.4. Powojenne Tajwan i Korea 254 Rozdział 4 - Yoshikawa Junko RECEPCJA IKEBANY W KRAJACH ZACHODU 258 4.1. Ikebana opisana przez podróżników 260 4.1.1. Misjonarze chrześcijańscy a ikebana 260 4.1.2. Raport Takano Choeia o ikebanie 262 4.1.3. Wizja Japończyków jako miłośników kwiatów 265 4.2. Wyobrażenie ikebany ukształtowane przez materiały wizualne 267 4.2.1. Wystawy światowe a ikebana 267 4.2.2. Import drzeworytów ukiyoe przedstawiających ikebanę 269 4.2.3. Ikebana przedstawiona w książkach na temat Japonii 274 4.3. Upowszechnienie wyobrażenia ikebany w okresie japonizmu 278 4.3.1. Kwiaty w wazonie ze Wschodu 279 4.3.2. Prostota i piękno linii 283 4.3.3. Ikebana jako element wizji Japonii 289 4.4. Opisy zasad i techniki ikebany 295 4.4.1. Opis ikebany przez Condera 295 4.4.2. Ikebana a malarze odwiedzający Japonię 298 4.4.3. Opracowania o ikebanie z czasów Condera 305 4.5. Ikebana w praktyce 307 4.5.1. Zastosowanie ikebany w aranżacji kwiatów 307 4.5.2. Nauka ikebany jako takiej 311 Podsumowanie 314 Bibliografia 316 Wykaz ilustracji 335 Chronologia ważniejszych wydarzeń 339 Wybrane terminy i nazwy własne 350 Indeks osób 359 Noty o autorach 369